هیات تخصصی شوراهای اسلامی
شماره پرونده: ه- ع/9800249 شماره دادنامه: 9909970906010799 تاریخ: 2/6/99
شاکی: شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت ایران
طرف شکایت: شورای اسلامی شهر اراک
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تعرفه شماره 3، 4، 21، 22 و 48 (عوارض پذیره) سال 1388 و تعرفه شماره 3 (تقسیط)، تعرفه 21 و 22 (عوارض پذیره اداری) سال 1389
شاکی دادخواستی به طرفیت شورای اسلامی شهر اراک به خواسته ابطال تعرفه شماره 3، 4، 21، 22 و 48 (عوارض پذیره) سال 1388 و تعرفه شماره 3 (تقسیط)، تعرفه 21 و 22 (عوارض پذیره اداری) سال 1389 به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
تعرفه شماره: (3) تعرفه عوارض پذیره یک متر مربع از یک واحد تجاری
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
توضیحات
عوارض پذیره یک متر مربع از یک واحد تجاری با دهنه و ارتفاع مجاز.......... شده طرح هادی و جامع تفصیلی برای هر متر مربع
تبصره 1: عوارض پذیره زیرزمین (پآیین تر از همکف) چنانچه قابلیت تجاری شدن را داشته باشد، به ازای هر طبقه پآیین تر از زیر زمین اول 10% کمتر از عوارض پذیره زیر زمین اول برای هر متر مربع محاسبه می‌شود.
تبصره 2: در خصوص انباری ملحق و یا مجزا یک واحد تجاری، عوارض متعلقه به ازای هر متر مربع برای انباری ملحق به واحد تجاری معادل 50% عوارض یک متر مربع پذیره محسابه و عوارض انباری مجزا از واحد تجاری به ازای هر متر مربع معادل 40% عوارض یک متر مربع پذیره تجاری همان طبقه قابل احتساب و وصول می‌باشد.
تبصره 3: محاسبه وصول این عوارض در صورت داشتن تخلفات ساختمانی در صورت ابقاء بنا توسط کمیسیون ماده صد بر مبنای سال صدور رای توسط کمیسیون ماده صد می‌باشد.
تبصره 4: در صورت نوسازی بناهای تجاری موجود که دارای سابقه کسبی می‌باشند 50 درصد عوارض پذیره ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.
عوارض پذیره در زیر زمین: 10P
عوارض پذیره در همکف: 20P
عوارض پذیره در طبقه اول: 10P
عوارض پذیره در طبقه دوم: 8P
عوارض پذیره در طبقه سوم به بالا: 6P
............ طبقه (بالکن داخل مغازه): 2P
تعرفه شماره: (4) تعرفه عوارض پذیره یک متر مربع از چند واحد تجاری
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
توضیحات
عوارض پذیره یک متر مربع از چند واحد تجاری با ارتفاع و دهنه مجاز مقرر.......... ضوابط طرح های مصوب مورد......... برای هر متر مربع
تبصره 1: در محاسبه عوارض پذیره مجتمع های اداری غیر دولتی و تجاری مانند پاساژ، تیمچه، سرای و امثالهم، عمق جبهه اول برابر ضرایب مصوب و مازاد بر آن معادل 80% قیمت منطقه ای جبهه اول ملاک عمل می‌باشد.
تبصره 2: واحدهای تجاری و اداری که به صورت مجتمع و پاساژ احداث می‌شوند، فضای باز سمت وسط که در طول ارتفاع ساختمان امتداد داشته و تمام طبقات را از هر طبقه قابل رویت می‌نماید مشمول عوارض پذیره نخواهد بود.
تبصره 3: املاکی که دارای تخلفات ساختمانی می‌باشد مبنای محاسبه و وصول این عوارض در صورت ابقاء توسط کمیسیون ماده صد بر مبنای سال ابقاء قابل وصول می‌باشد. (منظور سال صدور رای کمیسیون ماده صد می‌باشد.)
تبصره 4: در صورت نوسازی بناهای تجاری موجود که دارای سابقه کسبی می‌باشند 50 درصد عوارض پذیره ملاک محاسبه قرار می‌گیرد.
تبصره 5: در خصوص انباری ملحق و یا مجزا یک واحد تجاری، عوارض متعلقه به ازای هر متر مربع برای انباری ملحق به واحد تجاری معادل 50% عوارض یک متر مربع پذیره محاسبه و عوارض انباری مجزا از واحد تجاری به ازای هر متر مربع معادل 40% عوارض یک متر مربع پذیره تجاری همان طبقه قابل احتساب و وصول می‌باشد.
............ زیر زمین: 15P
............ همکف: 22P
............. طبقه اول: 12
.................. طبقه دوم: 10P
................. طبقه سوم به بالا: 7P
............ طبقه (بالکن داخل مغازه): 2P
تعرفه شماره: (21) تعرفه عوارض پذیره اداری
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
توضیحات
عوارض پذیره اداری
تبصره 1: وصول عوارض مزبور در خصوص واحدهای اداری می‌باشد که رعایت ضوابط و مقررات مربوط از جمله طرح مصوب مورد عمل ملاک قرار می‌گیرد.
تبصره 2: کلیه املاک دارای کاربری اداری چنانچه دارای تخلفات ساختمانی بوده و از طریق کمیسیون ماده صد منجر به صدور رای ابقاء گردد. مبنا و محاسبه وصول عوارض پذیره اداری بر اساس سال مراجعه برای پرداخت می‌باشد.
تبصره 3: چنانچه ساختمان اداری بدون مجوز شهرداری و در کاربری مغایر احداث گردیده باشد پس از ابقاء توسط کمیسیون ماده صد علاوه بر اخذ جرائم کلیه عوارضات از جمله ارزش افزوده ناشی از تغییر کاربری بر اساس نظریه رسمی کارشناسی قابل وصول می‌باشد.
عوارض پذیره (احداث اعیانی) واحدهای اداری دولتی به ازای هر متر مربع 10P
تعرفه شماره: (22) تعرفه عوارض پذیره واحدهای صنعتی
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
توضیحات
عوارض پذیره واحدهای صنعتی
تبصره 1: وصول عوارض مزبور در خصوص واحدهای صنعتی در صورتی که کاربری واحد مورد نظر صنعتی باشد و یا اینکه کاربری غیر مرتبط بوده که با طرح موضوع در کمیسیون ماده 5 قانون شورای عالی معماری و شهرسازی تغییر کاربری یافته باشد علاوه بر عوارض های متعلقه بابت پذیره واحدهای صنعتی مطابق با این تعرفه قابلیت ایصال دارد.
تبصره 2: کلیه کاربریهای صنعتی که دارای تخلفات ساختمانی بوده مبنای محاسبه و وصول عوارض یاد شده بر اساس سال ابقاء (سال صدور رای توسط کمیسیون ماده صد) قابل وصول می‌باشد.
تبصره 3: کلیه بخشنامه های قبلی در این رابطه لغو می‌گردد.
.............. هر متر مربع 5P
تعرفه شماره: (48) تعرفه عوارض پذیره تاسیسات شهری
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
توضیحات
عوارض پذیره تاسیسات شهری
............. و تجهیزات شهری مانند منبع آب، پست ترانسفورماتور، پست................ مخابرات و غیره:
مساحت بنا × 7P = عوارض پذیره تاسیسات شهری
تعرفه شماره (3) تعرفه بهاء خدمات شهرداری اراک مورد عمل برای سال 1389
تقسیط:
در اجرای ماده 73 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و اصلاح ماده 32 آیین‌نامه مالی شهرداری ها:
الف: شهرداری اراک می‌تواند مبالغ نقدی از کل عوارض و جرائم و مطالبات خود را از مودی مطابق جدول زیر به طور نقدی وصول و مابقی را حداکثر تا 36 ماه به شرح بندهای ذیل جدول تقسیط نماید:
عنوان
سقف مطالبات
نسبت وصول نقدی
الف
تا 000/000/200 ریال
حداقل
ب
مازاد بر 000/000/200 ریال
حداقل
بدیهی است برابر قانون شهرداری مجاز به اخذ کارمزد و جریمه و تاخیر نمی‌باشد و طبق بند (الف) و (ب) به ترتیب یک پنجم و یک چهارم نقدی تا سقف های مندرج (000/000/200 ریال، مازاد بر 000/000/200 ریال) و مابقی مطالبات را تا 36 ماه تقسیط نماید.
تعرفه شماره (21) تعرفه عوارض شهرداری اراک مورد عمل برای سال 1389
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
منشاء قانونی
توضیحات
عوارض پذیره اداری(دولتی و خصوصی)
تبصره 1: وصول عوارض مزبور در خصوص واحدهای اداری می‌باشد که رعایت ضوابط و مقررات مربوط از جمله طرح مصوب مورد عمل ملاک قرار می‌گیرد.
تبصره 2: کلیه املاک دارای کاربری اداری چنانچه دارای تخلفات ساختماین بوده و از طریق کمیسیون ماده صد منجر به صدور رای ابقاء گردد. مبنا و محاسبه وصول عوارض پذیره اداری بر اساس سال مراجعه برای پرداخت می‌باشد.
تبصره 3: چنانچه ساختمان اداری بدون مجوز شهرداری و در کاربری مغایر احداث گردیده باشد پس از ابقاء توسط کمیسیون ماده صد علاوه بر اخذ جرائم کلیه عوارضات از جمله ارزش افزوده ناشس از تغییر کاربری بر اساس نظریه رسمی کارشناسی قابل وصول می‌باشد.
عوارض پذیره (احداث اعیانی) واحدهای اداری دولتی به ازای هر متر مربع 10P
تعرفه شماره (22) تعرفه عوارض شهرداری اراک مورد عمل برای سال 1389
نوع عوارض
ماخذ و نحوه محاسبه
منشاء قانونی
توضیحات
عوارض پذیره واحدهای صنعتی - تولیدی
بند 16 ماده 71 قانون موسوم به شوراها و تبصره 1 ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده
تبصره 1: وصول عوارض مزبور در خصوص واحدهای صنعتی در صورتی که کاربری واحد مورد نظر صنعتی باشد و یا اینکه کاربری غیر مرتبط بوده که با طرح موضوع در کمیسیون ماده 5 قانون شورای عالی معماری و شهرسازی تغییر کاربری یافته باشد علاوه بر عوارض های متعلقه بابت پذیره واحدهای صنعتی مطابق با این تعرفه قابلیت ایصال دارد.
به ازای هر متر مربع 5P
دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت:
وضع عوارض پذیره، فروش کاربری و تفکیک عرصه مازاد بر جرایم موضوع ماده 100 قانون شهرداری خارج از حدود و اختیارات قانونی شورا فاقد وجاهت قانونی است چرا که اولاً قانونگذار به شرح ماده 100 قانون شهرداری و تبصره های آن در خصوص تخلفات ساختمانی تعیین تکلیف نموده و ثانیاً وضع چنین عوارضی با ماده 4 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و همچنین آراء متعدد هیات عمومی دیوان عدالت اداری در خصوص ممنوعیت وصول همزمان عوارض و جریمه مغایرت دارد.
در پاسخ به شکایت مذکور، شورای اسلامی شهر اراک به موجب لایحه شماره 736/98 مورخ 26/4/1398 به طور خلاصه توضیح داده است که:
استناد شاکی به رای 242 مورخ 1/4/95 هیات عمومی دیوان عدالت اداری فاقد وجاهت می‌باشد. زیرا آن مرجع اخیراً به موجب دادنامه شماره 786 مورخ 9/8/96 ضمن نقض رای قبلی خود، وصول همزمان عوارض و جریمه های کمیسیون ماده صد قانون شهرداری را منطبق با موازین قانونی تشخیص داده است. همچنین هیات عمومی دیوان به موجب رای اخیر الصدور به شماره 1309 مورخ 9/5/97 عوارض کاربری تجاری در سالهای 94، 95 و 96 شهرداری اراک را منطبق با موازین قانونی دانسته است. لذا رای به رد شکایت مورد تقاضاست.
هیات تخصصی شوراهای اسلامی دیوان عدالت اداری با حضور اعضاء تشکیل، پس از ملاحظه پرونده و اسناد و مدارک موجود در آن و بعد از قرائت گزارش عضو ممیز و بررسی و انجام مشاوره به اتفاق آراء اعضاء حاضر در جلسه به شرح ذیل مبادرت به صدور رای می‌نماید.
رای هیات تخصصی شوراهای اسلامی
طبق بند 16 ماده 80 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1375 با اصلاحات بعدی تصویب لوایح برقراری یا لغو عوارض شهر و همچنین تغییر نوع و میزان آن با در نظر گرفتن سیاست های عمومی دولت که از سوی وزارت کشور اعلام می‌شود از جمله وظایف و مسئولیتهای شورای اسلامی شهرها محسوب شده و در تبصره یک ماده 50 قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب 1387 وضع عوارض محلی جدید که تکلیف آنها در این قانون مشخص نشده باشد، با رعایت مقررات مربوطه تجویز شده است و در بند « ب » رای شماره 79 مورخ 21/2/1395 هیات عمومی دیوان عدالت اداری وضع عوارض صدور پروانه های ساختمانی در تراکم پایه و مازاد بر تراکم مغایر قانون و خارج از حدود اختیار تشخیص نگردیده است همچنین به اخذ عوارض پذیره در بند 3 ماده 13 قانون تشکیل شوراهای آموزش و پرورش در استانها شهرستانها و مناطق کشور مصوب 1372 اشاره و تجویز شده است. و ماده 32 قانون مقررات تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب 27؍11؍1380 به شهرداری های کل کشور اجازه داده می‌شود تا مطالبات خود را با اقساط حداکثر سی و شش ماه مطابق دستورالعملی که به پیشنهاد شهرداری به تصویب شورای اسلامی شهر مربوطه می‌رسد دریافت نماید. در هر حال صدور مفاصاحساب موکول به تادیه کلیه بدهی مودی خواهد بود و همچنین براساس ماده 59 قانون رفع موانع تولید رقابت پذیر و ارتقای نظام مالی کشور مصوب 94 شهرداری ها مکلف هستند حداکثر تا یک هفته پس از پرداخت نقدی یا تعیین تکلیف نحوه پرداخت عوارض به صورت نسیه نسبت به صدور و تحویل پروانه ساختمانی متقاضی اقدام نماید. درخواست یا دریافت وجه مازاد بر عوارض قانونی هنگام صدور پروانه یا بعد از صدور پروانه توسط شهرداری ممنوع است. پرداخت صد در صد عوارض به صورت نقد شامل درصد تخفیفی خواهد بود که به تصویب شورای اسلامی شهر می‌رسد. در پرداخت عوارض به صورت نسیه (قسطی و یا یکجا) نیز به میزانی که به تصویب شورای اسلامی شهر می‌رسد حداکثر تا نرخ مصوب شورای پول و اعتبار به مبلغ عوارض اضافه می‌شود. بنابراین تعرفه ها به شماره (3، 4، 21، 22، 48) تحت عنوان عوارض پذیره یک متر از یک واحد تجاری، چند واحد تجاری، اداری، واحدهای صنعتی، تاسیسات شهری سال 88 و تعرفه شماره (3) تحت عنوان تقسیط، تعرفه شماره (21، 22) تحت عنوان عوارض پذیره اداری، واحدهای صنعتی - تولیدی سال 89 مصوب شورای اسلامی شهر اراک مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات نبوده و به استناد مواد 12 و 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری رای به رد شکایت صادر می‌شود. این رای ظرف بیست روز از تاریخ صدور از سوی رئیس محترم دیوان یا ده نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.
جواد جباری - رئیس هیات تخصصی شوراهای اسلامی دیوان عدالت اداری