تاریخ نظریه: 1401/08/04
شماره نظریه: 7/1401/526
شماره پرونده: 1401-168-526 ک
استعلام:
1- در صورتی که دادرس رسیدگی‌کننده با مسبب حادثه قرابت نسبی یا سببی تا درجه سوم از هر طبقه داشته باشد و نیز در صورتی که دادرس همسر و یا فرزند وی وراث مسبب حادثه باشند، آیا از موارد رد دادرس مذکور در ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 است؟ 2- در بندهای «الف» و «پ» ماده یاد‌شده، قانونگذار در کنار عبارت «طرفین دعوی»، از عباراتی مانند «شریک و معاون جرم» نیز بهره جسته است که چنین استنباط می‌شود منظور از «طرفین»، همان بزهکار و بزه‌دیده باشد وگرنه نیازی به قید عباراتی همچون شریک یا معاون جرم نبود؛ بر این اساس، اولاً، چرا مداخله‌کنندگان در وقوع بزه مانند شریک و معاون از بند «ث» ماده مذکور مستثنی شده‌اند؟ ثانیاً، مطابق بند مذکور تکلیف مسبب حادثه چیست؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1 و قسمت ثانیاً از سوال 2- در صورتی که فردی به اتهام تسبیب در جنایت مورد تعقیب کیفری واقع شود و بین دادرس رسیدگی‌کننده به موضوع و متهم یکی از موارد رد دادرس مذکور در ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 وجود داشته باشد، با توجه به این‌که متهم (مسبب در جنایت) از جمله طرفین دعوا محسوب می‌شود، دادرس باید از رسیدگی امتناع ورزد و در فرض پرسش که برخی از موارد رد دادرس (بندهای «الف» و «پ» ماده 421 قانون پیش‌گفته) وجود دارد، دادرس مکلف به امتناع از رسیدگی است.
2- اولاً، ذکر عبارت «شریک یا معاون جرم» در بندهای «الف» و «پ» ماده 421 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 به معنای خروج آن‌ها از طرفین دعوا نیست؛ بلکه تأکیدی بر این است که علاوه بر شاکی و متهم اصلی، شریک و معاون جرم نیز از جمله طرفین دعوا محسوب می‌شوند؛ بنابراین عبارت «طرفین دعوی» در بندهای ماده 421 قانون پیش‌گفته و از جمله بند «ث» این ماده شامل شریک و معاون جرم نیز می‌شود.