صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/03/10
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر آستارا
موضوع
اجرای رای محکومیت غیابی «جزای نقدی و رفع تصرف عدوانی» توسط ورثه
پرسش
فردی به استناد ماده 690 قانون مجازات اسلامی تعزیرات به‌صورت غیابی به رفع تصرف از منزل مسکونی و جزای نقدی محکوم می‌شود و قبل از اجرای حکم فوت می‌کند؛ محکوم‌له تقاضای اجرای رای صادره و رفع تصرفات ورثه را از اجرای احکام می‌نماید:
الف- با توجه به این که حکم غیابی است؛ با فوت محکوم‌علیه امکان اجرای حکم وجود دارد یا خیر؟
ب- آیا واخواهی ماهیتاً حق است؟ آیا به ورثه ارث می‌رسد؟ در صورتی‌که ورثه پس از فوت پدر تصرفشان کماکان ادامه دارد و تقاضای واخواهی کنند، دادگاه چه تصمیمی باید اتخاذ نماید؟ مستنداً و مستدلاً بیان نمایید.
نظر هیات عالی
با توجه به فرض پرسش که حکم قطعی صادر نشده است و مادام که حکم قطعی صادر نشده باشد و متهم فوت نماید مطابق ماده 13 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 باید قرار موقوفی تعقیب صادر شود و لازم‌الاجرا بودن حکم غیابی در بند ب ماده 490 قانون فوق‌الذکر به معنای قطعیت رای صادره نمی‌باشد. بنا به مراتب با فوت محکوم‌علیه غایب موجب قانونی جهت اجرای حکم رفع تصرف بر علیه وراث متهم وجود ندارد و شاکی باید از طریق طرح دعوی حقوقی، خواسته خود را پیگیری نماید.
نظر اکثریت
در خصوص مجازات جزای نقدی، قرار موقوفی اجراء صادر می‌شود ولی رفع تصرف جنبه حقوقی دارد و با فوت محکوم‌علیه منتفی نمی‌شود؛ علی‌رغم فوت محکوم‌علیه نسبت به ورثه او قابل اجرا است و به همین اعتبار حق واخواهی از حکم غیابی؛ صرفاً از حیث محکومیت به رفع تصرف عدوانی به ورثه منتقل می‌گردد و آنها حق واخواهی دارند. مستنداً به ماده 20 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 92 که سقوط دعوای عمومی موجب سقوط دعوای خصوصی نیست.
نظر اقلیت
با وجود فوت محکوم‌علیه قرار موقوفی اجراء صادر می‌گردد و ورثه حق واخواهی ندارند و این مورد حقی نیست که به ارث برسد چون در امور کیفری صحبت از حق واخواهی محکوم‌علیه است نه وارث.