صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1388/04/02
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر بابلسر
موضوع
تسری تعریف چک به حواله های صادره توسط موسسات مالی و یا صندوق های قرض الحسنه
پرسش
آیا تعریف چک موضوع ماده 310 قانون تجارت، راجع به حواله‌هایی که موسسات مالی و یا صندوق قرض‌الحسنه صادر می‌نماید، تسرّی دارد یا فقط شامل چک‌هایی می‌شود که بانک‌ها اعم از دولتی یا خصوصی، صادر می‌کنند؟
نظر هیئت عالی
: قانونگذار به منظور حفظ ارزش و اعتبار اسناد تجاری و چک، امتیازاتی برای آن قائل شده است و در مورد چک به موجب قانون صدور چک، انواع چک‌ها را تعریف کرده و برای صادرکننده چک بلامحل با رعایت شرایط مقرر در قانون، مجازات تعیین نموده است. از آن جایی که در داوری عرف، عنوان چک با جمیع امتیازات قانونی و آثار اجرایی آن، به چک‌های صادره برعهده بانک‌هایی که مطابق قوانین ایران در داخل کشور دایر شده یا می‌شوند و همچنین شعب آنها در خارج از کشور، اطلاق می‌گردد لذا چک‌های صادره صندوق‌های قرض‌الحسنه تابع مقررات قانون مدنی و صندوق قرض‌الحسنه بوده و نمی‌توان به آن آثار مقررات قانون تجارات را بار نمود.
نظر اکثریت
عبارت مندرج در ماده 310 قانون تجارت، اطلاق دارد و شامل حواله‌های صادره توسط موسسات مالی و یا صندوق قرض‌الحسنه نیز می‌شود و قانونگذار در ماده یاد شده محالٌ‌علیه را مشخص نکرده و نمی‌توان در این خصوص صرفاً بانک‌ها را محالٌ‌علیه موضوع ماده مذکور تلقی نمود.
کما این‌که اداره حقوقی قوه قضاییه به موجب نظریه مشورتی شماره 7240/7 مورخ 1376/10/22 همین نظریه را تأیید نموده است، بنابراین، دلیلی ندارد که حواله‌های صادره صندوق قرض‌الحسنه چک تلقی نشود و یا امتیازات اسناد تجاری را نداشته باشد.
نظر اقلیت
اگرچه تعریف مندرج در ماده 310 قانون تجارت عام است و به ظاهر نسبت به حواله‌های صادره توسط صندوق قرض‌الحسنه اطلاق دارد اما قانونگذار به موجب قانون صدور چک انواع چک‌ها را تعریف نموده است و تعاریف مندرج در قانون یاد شده فقط چک‌های صادره بانک‌ها را شامل می‌شود و به حواله‌های صادره موسسات مالی یا صندوق قرض‌الحسنه تسری ندارد. با این وصف قانونگذار با تعاریف مندرج در قانون صدور چک در واقع ماده 310 قانون تجارت را تکمیل نموده است.
رویه قضایی نیز همین نظر را پذیرفته است و حواله‌های صادره از سوی صندوق قرض‌الحسنه را اسناد تجاری ندانسته و امتیازات اسناد تجاری را نسبت به آنها قابل اعمال نمیداند.