بسم الله الرحمن الرحیم
شماره دادنامه: 30
تاریخ دادنامه: 15/1/1396
کلاسه پرونده: 92/807
مرجع رسیدگی: هیات عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی: آقای اسماعیل عزیزی فراز
موضوع شکایت و خواسته: ابطال بخش 12 فصل 24 ماده 60 تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شورای اسلامی شهر همدان تحت عنوان ضوابط و آیین‌نامه چگونگی اخذ عوارض نصب و بهره برداری از تابلوهای واحدهای تجاری و خدماتی سطح شهر
گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بخش 12 فصل 24 ماده 60 تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شورای اسلامی شهر همدان تحت عنوان ضوابط و آیین‌نامه چگونگی اخذ عوارض نصب و بهره برداری از تابلوهای واحدهای تجاری و خدماتی سطح شهر را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
«احتراماً به استحضار می رساند:
شورای اسلامی شهر همدان به شرح مصوبه پیوست که تحت عنوان بخش 12 فصل 24 ماده 60 در تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان درج شده است، مبادرت به وضع ضوابط و آیین‌نامه چگونگی اخذ عوارض نصب و بهره برداری از تابلوهای واحدهای تجاری و خدماتی سطح شهر نموده و شهرداری همدان با استناد به این مصوبه عوارضی تحت عنوان تبلیغات محیطی دریافت می کند. هر چند مطابق بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب 1/3/1375 تصویب نرخ خدمات ارائه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آیین‌نامه های مالی و معاملاتی شهرداریها از جمله وظایف شورای اسلامی شهر است لیکن به جهت اینکه تابلوهای منصوب به سر در اماکن تجاری و اداری علی القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه ارائه خدمات مربوط نیست و اصولاً شهرداری در خصوص مورد ارائه کننده خدماتی نیست تا به دریافت بهای آن محق باشد.
در ضمن هیات عمومی دیوان عدالت اداری طبق دادنامه های شماره 407-406 -3/6/1387 و شماره 241- 7/6/1390 و شماره 362-21/5/1392 و شماره 771-18/1/1391 مصوبات مشابه تعدادی از شورای اسلامی شهرهای مختلف را ابطال کرده است. با توجه به مراتب یاد شده:
از آن جا که مصوبه شورای شهر همدان که تحت عنوان بخش 12 فصل 24 ماده 60 در تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان درج گردیده و وصول عوارضی به عنوان هزینه تبلیغاتی محیطی را تجویز کرده است، مغایر هدف و حکم مقنن و خارج از حدود اختیارات شورای اسلامی شهر همدان می‌باشد، با استناد به بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 تقاضای ابطال آن را دارم. "
متن تعرفه مورد اعتراض به قرار زیر است:
«تعرفه مصوب عوارض سال 1392 شهرداری همدان بخش 12 فصل 24 ماده 60
سازمان زیباسازی
ضوابط و آیین‌نامه چگونگی اخذ عوارض نصب و بهره برداری از تابلوهای واحدهای تجاری و خدماتی سطح شهر
1- ضوابط نصب هر گونه تابلو در انواع مختلف بر اساس طرح جامع زیباسازی که توسط سازمان زیباسازی تهیه و توسط شورای شهر تصویب خواهد شد، به اجرا گذاشته می‌شود.
2- هرگونه تبلیغ محیطی بر روی فضاهای تبلیغاتی و تابلوهای سطح شهر نیازمند اخذ مجوز از سازمان زیباسازی خواهد بود.
3- هرگونه نصب تابلو در سطح شهر همدان بر اساس ضوابط مصوب در طرح جامع زیبا سازی (و تا تصویب طرح جامع و با مصوبه شورای شهر) به غیر از مواردی که در بندهای آتی خواهد آمد، شامل پرداخت عوارض نصب بر اساس جدول شماره 35 و 36 می‌باشد.
4- هرگونه تبلیغ محیطی بر اساس ضوابط مصوب در طرح جامع زیباسازی (و تا تصویب طرح جامع و با مصوبه شورای شهر) در انواع مختلف از هر نوع تابلو، پیکره، سازه که به نحوی از انحاء جهت معرفی کالا، کاربردی (صنف) و ارائه هر نوع کالا یا خدمات و یا به منظور انتقال پیام مشخص در محدوده شهر همدان و در معرض دید عموم قرار داده شود اعم از افقی، عمودی، مستقر بر روی بام، ایستاده با پایه مستقل، متحرک، الکتریکی، نوشته بر روی بنر، پارچه، شیشه، کارتن پلاستیک و غیره مستلزم پرداخت عوارض تبلیغات محیطی بر اساس جدول شماره 35 و 36 و 37 می‌باشد.
5- عوارض تبلیغات محیطی تابلوهای منصوب صنفی که محصولات و کالاهای تولید داخلی را تبلیغ می کنند یک برابر، کالاهای تولید داخلی تحت لیسانس خارجی را تبلیغ می کند 2 برابر و برای محصولات و تولیدات خارجی 3 برابر جدول شماره 36 محاسبه و دریافت خواهد شد.
تبصره: عوارض فوق صرفاً جهت صنوفی لحاظ می‌گردد که نمایندگی معتبر محصولات وکالاهای تولید داخلی یا خارجی را داشته باشند و در تابلوهای سر درب خود نام شرکت یا کالا را هم اضافه نماید و در صورت عدم دارا بودن نمایندگی مکلف به پرداخت عوارض به میزان 5 برابر تعرفه های مذکور در بند 5 خواهد بود در غیر این صورت اجازه هیچگونه تبلیغات نخواهند داشت و صرفاً مجاز به معرفی صنف خود بر روی تابلو سر درب می‌باشند و شهرداری همدان مجاز به اعمال مقررات می‌باشد.
6- تابلوها به شرح ذیل از پرداخت عوارض نصب و بهره برداری معاف می‌باشند:
تابلو های انتظامی ترافیکی
تابلوهای پارچه ای موقت حاوی پیام شادباش، تسلیت و فرهنگ سازی عمومی
تابلوهای نصب شده بر سر درب و نورپردازی واحدهای دولتی، نهادهای انقلابی، نیروهای انتظامی به مساحت 1 مترمربع به تعداد یک عدد به استثناء شرکتهای دولتی و شعب بانک‌ها و موسسات اعتباری در صورت مطابقت با مصوبه کمیته سیما و منظر شهری
تبصره 1: عوارض بر تابلوهای منصوب بر سر درب کلیه بانک‌ها و موسسات مالی و اعتباری با ضریب 1 برابر و موسسات قرض الحسنه تحت نظارت بانک مرکزی با ضریب 5/0 برابر بر اساس جدول شماره 36 محاسبه و دریافت خواهد شد.
سازمان زیبا سازی
تابلوهای پزشکان و وکلای دادگستری، دفترخانه اسناد رسمی، دفاتر ازدواج و طلاق، دفاتر خدمات دولت الکترونیک حداکثر به مساحت 1 مترمربع به تعداد یک عدد.
تابلوهای منصوب صنفی بر سر درب بنگاه ناشران، فروشندگان کتاب، نشریات، مطبوعات، دفاتر مرکزی، اتحادیه صنفی، سندیکاها، مجامع امور صنفی، احزاب، انجمنها، تشکلهای غیر دولتی و مشارکتهای مردمی، خیریه ها و موسسات مذهبی و مراکز فرهنگی، آموزشی دولتی، مهد کودکها به مساحت حداکثر 1 مترمربع و تعداد یک عدد.
تبصره 2: در صورتی که مساحت هر یک از تابلوهای موضوع بند 6 از ضوابط تعیین شده تجاوز نماید، مشمول پرداخت عوارض تبلیغات محیطی بر مبنای کل مساحت تابلو طبق جداول 36 و 38 خواهد بود.
7- تا زمان تصویب طرح جامع زیباسازی و تعیین ضوابط نصب تابلو در سطح شهر همدان کلیه تابلوهای منصوب در سطح شهر بر اساس جداول 36 و 38 شامل پرداخت عوارض نصب و تبلیغات محیطی خواهند بود و پس از تصویب طرح جامع ابعاد کلیه تابلوهای تبلیغاتی باید منطبق با ضوابط طرح جامع زیباسازی اجرا گردد.
8- عوارض نصب و بهره برداری از هر نوع سازه تبلیغاتی بسته به مدت زمان بهره برداری (دائم یا موقت) محاسبه و وصول خواهد شد.
9- عوارض نصب و بهره برداری از سازه های تبلیغاتی دائم که شامل انواع تابلوهای سر درب می‌باشد به ازاء هر مترمربع در هر ماه محاسبه و اخذ خواهد شد.
10- عوارض نصب و بهره برداری از سازه های تبلیغاتی موقت که شامل انواع پرده، بنر، کارتن پلاستیک نصب خودرو تبلیغاتی بر روی داربست، چادرهای برپایی نمایش، نمایشگاه، فروش بلیط، انواع چترهای تبلیغاتی، بالن و غیره بوده که به صورت موقت نصب و مورد بهره برداری قرار خواهد گرفت به ازای هر مترمربع اشغال سطح در هر روز محاسبه و اخذ خواهد شد. (جدول شماره 38)
11- واگذاری و بهره برداری از کلیه سازه های تبلیغاتی سطح شهر اعم از بیلبوردها، پایه بنرها، تابلوهای دوقلو، تابلوهای چند وجهی و غیره که در مالکیت سازمان زیباسازی می‌باشند بر اساس قیمتهای پایه جداول ذیل انجام خواهد شد.
قیمت پایه واگذاری بیلبوردها از طریق مزایده در سال 1392 جدول شماره 37
ردیف | مکان بیلبوردها | قیمت واگذاری ماهانه از طریق سازمان سال 1392 |
1 | بیلبورد ورودی جاده تهران (دو طرف) | 000/000/20 ریال |
2 | بیلبورد آرامگاه بوعلی (مابین مخابرات و پارسیان) | 000/000/17 ریال |
3 | بیلبورد میدان مفتح | 000/000/5 ریال |
4 | بیلبورد ورودی جاده کرمانشاه (دو طرف) | 000/000/20 ریال |
5 | بیلبورد میدان شریعتی (اغذیه فروشی) | 000/000/11 ریال |
6 | بیلبورد ورودی جاده ملایر (دوطرف) | 000/000/20 ریال |
7 | بیلبورد میدان سپاه | 000/000/7 ریال |
8 | بیلبورد آرامگاه بوعلی (ورودی بوعلی) | 000/000/19 ریال |
9 | بیلبورد آرامگاه بوعلی (مقابل مخابرات) | 000/000/19 ریال |
10 | بیلبورد امام زاده عبدالله | 000/000/9 ریال |
11 | بیلبورد چها راه سعیدیه | 000/000/14 ریال |
12 | بیلبورد چهار راه تختی | 000/000/10 ریال |
13 | بیلبورد چهار راه شریعتی | 000/000/13 ریال |
14 | بیلبورد میدان شریعتی (تالار معلم) | 000/000/11 ریال |
15 | بیلبورد میدان بیمه | 000/000/12 ریال |
16 | بیلبورد میدان قائم | 000/000/11 ریال |
17 | بیلبورد میدان بعثت | 000/000/15 ریال |
توضیح: ستون مربوط به قیمت واگذاری از طریق مزایده، صرفاً به منظور تعیین قیمت پایه مزایده بوده و به افرادی که در مزایده بیشترین مبلغ را پیشنهاد دهند واگذار خواهد شد.
قیمت پایه واگذاری پایه بنرها در سال 1392 جدول شماره 36
ردیف | نام مکانها | قیمت واگذاری از طریق سازمان ماهانه در سال 1392 |
1 | آرامگاه بوعلی | 000/000/9 ریال |
2 | میدان جهاد | 000/000/95 ریال |
3 | چهار راه سعیدیه | 000/000/9 ریال |
4 | چهار راه پاستور | 000/000/8 ریال |
5 | چهار راه شریعتی | 000/000/8 ریال |
6 | چهار راه پژوهش | 000/500/7 ریال |
7 | میدان بعثت | 000/500/7 ریال |
8 | چهار راه تختی | 000/500/7 ریال |
9 | میدان قائم | 000/000/6 ریال |
10 | میدان فردوسی | 000/500/6 ریال |
11 | میدان فلسطین | 000/000/6 ریال |
12 | میدان باباطاهر | 000/000/6 ریال |
13 | میدان بیمه | 000/500/6 ریال |
14 | پیش آهنگی | 000/000/6 ریال |
15 | پایه بنر مقابل استانداری | 000/000/7 ریال |
16 | ابتدای شکریه | 000/000/6 ریال |
17 | میدان شهداء | 000/000/5 ریال |
18 | امامزاده عبدالله | 000/000/5 ریال |
19 | میدان امام حسین | 000/000/5 ریال |
20 | سه راه دانشگاه آزاد | 000/000/5 ریال |
21 | میدان مدرس | 000/000/6 ریال |
22 | بلوار ارم | 000/500/6 ریال |
23 | میدان مفتح | 000/000/6 ریال |
24 | میدان شریعتی | 000/000/8 ریال |
توضیح: ستون مربوط به قیمت واگذاری از طریق مزایده، صرفاً به منظور تعیین قیمت پایه مزایده بوده و به افرادی که در مزایده بیشترین مبلغ را پیشنهاد دهند واگذار خواهد شد.»
در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس شورای اسلامی شهر همدان به موجب لایحه شماره 362322/52/70- 4/5/1393 توضیح داده است که:
«ریاست محترم هیات عمومی دیوان عدالت اداری
موضوع: ارسال جوابیه (شکایت آقای اسماعیل عزیزی فراز)
با سلام
بازگشت به اخطاریه کلاسه 92/807 موضوع شماره پرونده 9209980900073277 در رابطه با شکایت آقای اسماعیل عزیزی فراز مبنی بر ابطال ضوابط اخذ عوارض نصب بهره برداری تابلو به شرح ذیل دلایل بر اساس شکایت مطروحه به استحضار می رساند:
اولاً: مستنداً به بند 25 ماده 76 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی شهر مصوب 1/3/1375 مجلس شورای اسلامی تصویب مقررات لازم به پیشنهاد شهرداری جهت نوشتن موضوع مطالب با الصاق هر نوع نوشته و آگهی و تابلو بر روی دیوارهای شهر با رعایت مقررات موضوع و انتشار آن برای عموم از وظایف شوراهای اسلامی شهر بر شمرده شده است. لذا وضع ضوابط و عوارض بر نحوه نصب و بهره برداری از تابلوهای واحدهای تجاری و اداری نه تنها برخلاف قانون نمی‌باشد بلکه تصریحاً به صدر ماده 76 قانون اخیر از وظایف شوراهای اسلامی است جالب آن که شاکی در شکایت خود صرفاً مدعی خلاف بودن مصوبه بدون ذکر دلیل یا مستند مورد ادعا می‌باشند.
ثانیاً: مطابق ماده 92 قانون شهرداری نوشتن هر نوع مطلب یا الصاق هر نوع نوشته بر روی دیوارهای شهر اعم از املاک و منازل و هر محل و فضایی که در مرئی و منظر عموم است ممنوع می‌باشد مگر محلهایی که شهرداری بر اساس ضوابط و دستورالعمل مصوب شورای اسلامی شهر مصوب می‌نماید از طرفی آیین‌نامه اجرایی نحوه وضع و وصول عوارض توسط شوراهای اسلامی شهر بخش و شهرک موضوع قانون تشکیلات شورا مصوب 7/7/1378 هیات وزیران تعیین ضوابط و عوارض در این رابطه به شورای شهر محول شده است.
ثالثاً: یکی از اهداف و وظایف ذاتی مدیریت شهری در راستای زیباسازی شهری، ساماندهی و یکسان سازی تابلوهای سر درب مغازه ها اماکن تجاری و اداری است به طوری که مالکین یا متولیان هر یک از این اماکن در سهم و حصه مالکیتی خود و به نسبت آن امکان نصب تابلو و بهره برداری از آن را دارند و الا ساخت و نصب بی ضابطه و بدون اندازه مشخص و بدون نظارت و تصویب مقامات شهری عایدی جز هرج و مرج و بی نظمی و مخدوش نمودن چهره و منظر شهر را در پی نخواهد داشت و نتیجه این خواهد شد که هر کس به میل و سلیقه خود آرایش و زیبایی شهر را مورد لطمه قرار دهد.
رابعاً: شاکی در فراز صفحه دوم شکایت خود عنوان نموده‌اند که تابلوهای منصوبه علی القاعده مبین محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه خدمات مربوطه نیست در حالی که اساساً خلط مبحثی فاحش روی داده است به گونه ای اتفاقاً نصب تابلو در اماکن تجاری صرفاً جنبه تبلیغاتی دارد و اندک تردیدی در این باره ممکن است معطوف به دوایر دولتی باشد که آن هم در جای خود قابل بحث و نقادی می‌باشد.
ملاحظه می فرمایید دعوی مطروحه متکی به هیچ دلیلی نبوده و متاسفانه طرح چنین دعاویی از اشخاص نامعلوم که اصلاً نه هویت آنها و نه ذینفعی آنها در حد موضوع است چیزی جز اتلاف وقت گرانبهای هیات در رسیدگی به پرونده های مستحق توجه نتیجه ای بیش نخواهد داشت. لذا با عنایت به مراتب معروضه تقاضای رد دعوی شاکی را دارد.»
در اجرای ماده 84 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392، پرونده در هیات تخصصی عمران، شهرسازی و اسناد دیوان عدالت اداری مطرح شد و این هیات در خصوص خواسته شاکی مبنی بر ابطال بخش 12 فصل 24 ماده 60 تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان تحت عنوان ضوابط و آیین‌نامه چگونگی اخذ عوارض نصب و بهره برداری از تابلوهای تجاری و اداری به استثناء 1) عبارت « به استثناء شرکتهای دولتی، شعب بانک‌ها، موسسات اعتباری» از قسمت سوم بند 6، 2) قسمت اول تبصره 1 بند 6، 3) تبصره 2 بند 6 به موجب دادنامه شماره 146-26/8/1395 رای به رد شکایت شاکی صادر کرد و رای مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافته است.
در خصوص تقاضای ابطال سایر بندها از تعرفه فوق الذکر، پرونده به هیات عمومی دیوان عدالت اداری ارجاع شده است.
هیات عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ 15/1/1396 با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و روسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رای مبادرت کرده است.
رای هیات عمومی
هر چند مطابق بند 26 ماده 71 قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب سال 1375، تصویب نرخ خدمات ارائه شده توسط شهرداری و سازمانهای وابسته به آن با رعایت آیین‌نامه های مالی و معاملاتی شهرداریها از جمله وظایف شورای اسلامی شهر است، لیکن به جهت اینکه تابلوهای منصوبه بر سر درب اماکن تجاری و اداری علی القاعده مبین معرفی محل استقرار و فعالیت اماکن مذکور است و الزاماً متضمن تبلیغاتی در زمینه ارائه خدمات مربوط نیست و اصولاً شهرداری در خصوص مورد ارائه کننده خدمتی نیست تا به دریافت بهای آن محق باشد، بنابراین بخش 12 فصل 24 ماده60 تعرفه عوارض سال 1392 شهرداری همدان مصوب شورای اسلامی شهر همدان، خلاف قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع تصویب تشخیص می‌شود و به استناد بند 1 ماده 12 و ماده 88 قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 ابطال می‌شود.
محمدکاظم بهرامی - رئیس هیات عمومی دیوان عدالت اداری