صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1384/06/09
برگزار شده توسط: استان یزد/ شهر یزد
موضوع
ادعای عدم اسقاط غبن افحش پس از قطعی شدن معامله
پرسش
ماده 416 قانون مدنی اشعار به وجود غبن فاحش در معامله دارد که بعد از علم باعث فسخ معامله می‌شود. حال اگر بایع اسقاط کافه خیارات من‌جمله خیار غبن کرد آیا پس از قطعی شدن بیع می‌تواند به ادعای این‌که اسقاط غبن افحش نکرده مدعی آن شود ؟
نظر هیئت عالی
غبن در اثر عدم تبادل ارزش مبیع و ثمن ایجاد می‌شود و متضرر به عنوان غبن می‌تواند معامله را فسخ و یا به همان نحو قبول کند زیرا اشتباه مغبون در ارزش مورد معامله خللی به قصد و رضای او وارد نمی‌کند. به هر تقدیر خیار غبن فوری است و تأخیر جایز نیست زیرا اگر به مغبون اجازه داده شود که هر زمان بتواند مبیع را فسخ کند موجب اضرار طرف است. با این تعریف در صورتی‌که در معامله انجام شده خریدار خیار غبن را ساقط نماید ولو فاحش بر حسب مقررات ماده 10 قانون مدنی و با وجود غبن فاحش برای خریدار حق فسخ وجود ندارد لیکن اسقاط خیار غبن ولو فاحش در صورتی ساقط می‌شود که در حین معامله احتمال آن را می‌داده است. بنابراین، هرگاه غبن بیش از مقدار احتمال باشد یعنی غبن افحش باشد خیار غبن ساقط نشده و خریدار می‌تواند معامله را بر هم بزند.
نظر اکثریت
نظر به این‌که بایع با اسقاط کافه خیارات من جمله خیار غبن را کرده است و با توجه به ماده 416 قانون مدنی که هر یک از متعاملین در معامله، غبن فاحش داشته باشد بعد از علم به غبن می‌تواند معامله را فسخ کند، بنابراین، چه غبن فاحش یا افحش باشد به محض اطلاع مغبون می‌تواند فسخ معامله را بخواهد لیکن در فرض سوال، نظر به این‌که با اسقاط خیار مذکور از حق خود در این خصوص منصرف شده، ادعایی در این مورد قابل قبول نیست.
نظر اقلیت
در صورت عدم اطلاع از قیمت عادله بیع و این‌که هیچ ضرری نباید بدون جبران بماند، اصول شرعی و قانونی ایجاب می‌کند به منظور جلوگیری از تضییع حق بایع در صورت وجود غبن افحش و توجه به ماده 417 قانون مدنی می‌تواند فسخ معامله را تقاضا کند.