شماره پرونده ۱۹۶۹ - ۱۰/۱۶ - ۹۲
سوال
علیرغم گذشت بیش از پنج سال ازتصویب قانون اصلاح قانون بیمه اجباری دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل اشخاص ثالث مشکلات و ایرادات جدی درخصوص نحوه ی اعمال ماده ۲۱ این قانون در دادسراها وجود دارد لذا تقاضا دارم نظریه صریح و روشن آن اداره را درخصوص سئوالات ذیل اعلام تا موجبات یکسان سازی رویه ها فراهم آید.
۱- آیا مراجع قضایی درهنگام اجرای ماده ۲۱ قانون فوق الاشاره الزاماً می بایست قرار تامینی از نوع وثیقه و قرار قبولی آن صادر نمایند و به امضاء متهم مقصرحادثه برسانند یا صرف ارائه بیمهنامه و اخذ گواهی اصالت آن کافی است و صرفاً برای جنبه عمومی بزه قرار تامینی از انواع پنجگانه ماده ۱۳۲ قانون آیین دادرسی کیفری صادر می شود؟
از آنجا که شرکت های بیمه مسئولیت کیفری جنبه عمومی بزه را بیمه گر نیستند و صرفاً جنبه خسارتی دیه را تعهد نموده اند، نحوه ی اخذ تامین از حیث جنبه عمومی بزه در راستای اعمال ماده ۱۳۴ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۷۸ چگونه خواهد بود؟ آیا می توان برای جنبه عمومی این نوع بزه قرار تامینی از نوع دیگر صادر نمود؟
۲- آیا مراجع قضایی می توانند در راستای اعمال ماده ۲۱ قانون صدرالذکر برای هر دو جنبه بزه یک قرار تامینی از نوعی غیر از قرار وثیقه صادر نمایند؟
نظریه شماره ۳۱۵/۹۳/۷ - ۱۵/۲/۱۳۹۳
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضائیه
منظور قانون گذار از تکلیف مراجع قضایی به پذیرش بیمهنامه شخص ثالث که اصالت آن از سوی شرکت بیمهگر کتباً مورد تایید قرار گرفته است به عنوان وثیقه، منصرف از قرار وثیقه مذکور در بند ۴ ماده ۱۳۲ قانون آییندادرسی در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸ است و مدنظر قانونگذار این بوده که چنانچه اتومبیل مسئ-ول حادثه بیمه باشد، در خصوص ضرر و زیان ناشی از جرم تخلف رانندگی (دیه متعلقه) نیازی به محاسبه آن در صدور قرار تامین کیفری نبوده و به منزله این است که خسارت مربوطه تامین شده است و قاضی ذیربط با لحاظ اینکه وجه دیه مربوط از سوی شرکت بیمهگر تضمین و پرداخت خواهد شد، صرفاً در خصوص جنبه عمومی جرم (باتوجه به شدت حادثه و مجازات قانونی آن و سایر معیاره-ای موثر در قرار تامی-ن کیفری که در ماده ۱۳۴ قانون فوقالذکر به آن ها اشاره شده است) یکی از قرارهای تامین کیفری موضوع ماده ۱۳۲ قانون فوقالذکر را صادر نماید. بدیهی است که چنانچه میزان تعهد شرکت بیمهگر کمتر از دیه متعلقه باشد، قاضی ذیربط باید بالحاظ این امر و محاسبه مازاد بر تعهد بیمهگر، قرار تامین کیفری را با ملاحظه معیارهای مربوطه صادر نماید و تشخیص نوع قرار تامین کیفری نیز به عهده قاضی یاد شده است. ضمناً مطابق ماده ۵۷۰ قانون آئین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ که متعاقباً لازمالاجراء خواهد شد، ماده ۲۱ قانون اصلاح قانون بیمه اجباری مسولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیه موتوری زمینی در مقابل شخص ثالث مصوب ۳۱/۲/۱۳۸۷ نسخ شده است. همچنین به موجب قسمت دوم ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲، در مواردی که دیه یا خسارت زیاندیده از طریق بیمه قابل جبران است، بازپرس با لحاظ مبلغ قابل پرداخت از سوی بیمه قرار تامین متناسب صادر میکند.