صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/09/04
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر لاهیجان
موضوع
فوت زوجه مقدم بر تصویب قانون الحاق یک تبصره به ماده 946 قانون مدنی مصوب 89/5/26 و عدم تقسیم ترکه
پرسش
زوجه در زمان حیات خود کلیه حقوق سهم‌الارثش را به غیر صلح کرده است اما تاکنون به منتقل‌الیه پرداخت و تسلیم نشده است آیا حقوق منتقل‌الیه ناشی از انتقال مشمول ماده واحده قانون اصلاح موادی از قانون مدنی است؟
نظر هیئت عالی
به موجب ماده واحده قانون الحاق یک تبصره به ماده 946 قانون مدنی مصوب 89/5/26 مقرر گردیده که «مفاد این ماده در خصوص وراث متوفایی که قبل از تصویب آن ماده فوت کرده ولی هنوز ترکه او تقسیم نشده است نیز لازم‌الاجرا است.» بنابراین، در صورت فوت مقدم بر تصویب قانون و عدم تقسیم ترکه موضوع و مفاد تبصره ذیل ماده 946 قانون مدنی حاکم بر موضوع خواهد بود.
نظر اکثریت
با توجه به این‌که سهم‌الارث مصالح در زمان عقد صلح بهای اعیان بوده و مشخص می‌باشد و مورد صلح رسماً به متصالح انتقال پیدا کرده است موضوع سهم‌الارث و تقسیم آن که بعداً به موجب تبصره الحاقی به ماده 946 قانون مدنی به آن اشاره شده منصرف از این موضوع بوده زیرا که متصالح در این فرض صاحب سهم‌الارث نیست تا موضوع تقسیم ترک و سهم آن مطرح گردد، بلکه مالک مورد صلح بوده است و در واقع اراده طرفین بر حقوق معینی بوده که در زمان انعقاد عقد انتقال پیدا کرده است، عرصه و ترکه مادام‌که تقسیم نشده، بعداً ایجاد شده و خارج از اراده طرفین است.
نظر اقلیت
چون مصالح کلیه حقوق ناشی از سهم‌الارث خود اعم از موجود و آینده را صلح کرده است، محور اصلی صلح‌نامه تعیین سهم‌الارث و انتقال آن نمی‌باشد بلکه تعیین وارث است و متصالح قائم‌مقام مصالح در اخذ سهم‌الارث است. با توجه به این‌که مورد صلح به متصالح انتقال پیدا کرده است ایشان جانشینی مصالح که وارث بوده است می‌شود. لذا تا زمانی که ترکه تقسیم نشده است، سهم‌الارث موضوع انتقال، مثل سایر وراث مشمول عرصه و اعیان می‌شود. زیرا منتقلٌ‌الیه قائم‌مقام وارثی است که مورد صلح را انتقال داده است که بر اساس تبصره الحاقی از عرصه و اعیان ارث می‌برد.
• نظر ابرازی:
صلح عقدی است که در قانون آثار خودش را دارد، بنای آن بر تسامح و تساهل است و وقتی افراد می‌خواهند تابع عقود دیگر نباشند اراده خود را بر مبنای صلح می‌گذارند، در صلح نیازی به وجود منفعت نیست و صرفاً باید حق وجود داشته باشد. لذا ناظر به اموالی هم که در آینده ممکن است موجود باشند تسری پیدا می‌کند. پس متصالح جانشین مصالح بوده و کلیه حقوق سهم‌الارث که بعداً مطابق ماده 946 قانون مدنی به مصالح تعلق می‌گرفت به ایشان منتقل می‌گردد.