صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/03/11
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
امکان انحلال نکاح به سبب عدم اعلام سابقه تاهل و محکومیت کیفری
پرسش
مدت کوتاهی پس از نکاح، زوجه متوجه می‌شود زوج سابقه تاهل (و جدایی) و همچنین سابقه دو سال حبس (به خاطر جرایم مربوط به مواد مخدر) داشته است. آیا امکان انحلال نکاح وجود دارد یا خیر و تحت چه دادخواستی (فسخ؟ عسر و حرج؟ تحقق شرط؟ و...)
نظر هیات عالی
سابقه تاهل زوج و داشتن محکومیت قضایی به لحاظ ارتکاب جرایم مربوط به مواد مخدر موجبی برای انحلال و فسخ عقد نکاح نمی‌باشد؛ مگر اینکه در عقد نکاح وفق ماده 1128 قانون مدنی شرط شده باشد یا اینکه عقد نکاح بر این مبنا جاری شده باشد.
نظر اکثریت
مطابق ماده 647 قانون مجازات، چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از شش ماه تا دو سال محکوم می‌گردد. همچنین ماده 1128 قانون مدنی: هر گاه در یکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود که طرف مذکور فاقد وصف مقصود بوده برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذکور در عقد تصریح شده یا عقد متبانیاً بر آن واقع شده باشد.
در خصوص موضوع سوال، از آنجایی که عقد نکاح در حالت عادی و عرفی حتماً بر مبنای سابقه تجرد زوجین و عدم محکومیت کیفری سنگین آن هم به خاطر مواد مخدر بنا می‌شود، (اگرچه در سند ازدواج تصریح نشده باشد) به نظر می‌رسد زوجه حتماً می‌تواند از مبنای فسخ نکاح استفاده کند. اما اگر زوجه به دلایلی از جمله استحقاق مهریه (احتمالاً به دلیل عدم نزدیکی) قصد طلاق و نه فسخ نکاح را داشته باشد، به نظر می‌رسد سابقه تاهل و محکومیت کیفری قبل از ازدواج، از موارد عسر و حرج یا تحقق شرط و در نتیجه امکان طلاق نباشد.
نظر اقلیت
مسایلی از قبیل سابقه تاهل زوج یا سابقه محکومیت کیفری زوج قبل از ازدواج، به زوجه امکان انحلال نکاح را نمی‌دهد؛ چرا که از موارد منصوص ایجاد حق فسخ نیست و سابقه تجرد نیز در زوجه مهم است نه در زوج و محکومیت کیفری باید مربوط به زمان زوجیت باشد تا به زوجه امکان انحلال نکاح را بدهد و در مجموع آنکه مسایل شخصی زوج قبل از ازدواج، ارتباطی به زندگی مشترک کنونی زوجین پیدا نمی‌کند تا به زوجه حق بهره‌برداری حقوقی بدهد.