هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی
شماره پرونده: ه- ع/9803176 و ه- ع/9803177 و ه- ع/9803178 شماره دادنامه:1351-1350-9909970906011349 تاریخ: 7/11/99
شکات: خانم ها معصومه خاکپور، فاطمه زمانیان، نرگس برجی خاکندی
طرف شکایت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی
موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره ماده 2 دستورالعمل چگونگی تاسیس و فعالیت کانون های کارگران و مدیران بازنشسته مصوب 16/3/1395 وزیر تعاون، کار ر رفاه اجتماعی
شکات دادخواستی به طرفیت سازمان تامین اجتماعی به خواسته ابطال تبصره ماده 2 دستورالعمل چگونگی تاسیس و فعالیت کانون های کارگران و مدیران بازنشسته مصوب 16/3/1395 وزیر تعاون، کار ر رفاه اجتماعی به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیات عمومی ارجاع شده است. متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می‌باشد:
ماده 2 -...
تبصره - بازماندگان مستمری بگیر، از شمول این آیین‌نامه خارجند لیکن کانون موظف است به این دسته از مستمری بگیران که فاقد حق رای در کانون هستند، خدمات مورد نیاز را ارائه نماید.
دلایل شکات برای ابطال مقرره مورد شکایت:
درحالی که بازماندگان مستمری بگیر با توجه به عضویت در کانون کارگران و مدیران بازنشسته و پرداخت مبالغی از بابت حق عضویت می‌بایست از حق رای برخوردار شوند و دادن حق رای به این افراد نه تنها مغایر قانون و مقررات نبوده بلکه از حقوق مکتسبه آنها محسوب شده که طبق آرای وحدت رویه شماره 164 مورخ 20/2/1371 و 393 مورخ 29/9/1388 هیات عمومی دیوان عدالت اداری باید ایفا گردد لکن در مصوبه مورد اعتراض بازماندگان مستمری بگیر از حق رای محروم شده اند لکن برای بازنشستگان این حق لحاظ گردیده که مصداق بارز تبعیض و مغایر اصول 3 و 20 و 22 و 29 قانون اساسی و آرای وحدت رویه شماره 1265 مورخ 15/12/1396 و 86 الی 91 مورخ 27/1/1398 هیات عمومی دیوان عدالت اداری و ماده 134 قانون کار بوده و موجب تضییع حقوق قانونی این افراد می‌گردد.
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل حقوقی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به موجب لایحه شماره 193149 مورخ 11/10/1398 به طور خلاصه توضیح داده است که:
1- دستورالعمل معترض عنه در راستای اجرای ماده 134 و 203 قانون کار و براساس جواز اصل 138 قانون اساسی تهیه و تدوین گردیده است.
2- عضویت در کانون موضوع ماده 134 قانون کار از حقوق غیرمالی قابل توارث نبوده و قائم به شخص است؛ طبیعتا بازمانده کارگر بازنشسته نمی تواند به استناد وضعیت بازنشستگی شخص متوفی و به قائم مقامی از وی به عضویت کانون درآید. لذا کانون های کارگران بازنشسته از اجتماع کلیه کارگران بازنشسته که در زمان اشتغال به کار، مشمول قانون کار بوده و طبق مقررات جاری بازنشسته شده اند، تاسیس می‌شود، ولی با توجه به عدم شمولیت قانون کار و دستورالعمل اجرایی ذیربط بر افراد بازمانده مستمری بگیر و به منظور رفاه حال آنان و بهره مندی از خدمات ارائه شده توسط کانون های کارگران بازنشسته؛ کانون های مورد اشاره موظف به ارایه خدمات به اینگونه افراد می‌باشند. از آنجایی که بازماندگان مستمری بگیر مطابق مقررات به عنوان بازنشسته و ازکارافتاده مشمول قانون کار تلقی نمی شوند لذا دارای حق رای در کانون ها نیز نمی‌باشند و اخذ هرگونه وجوه تحت عنوان حق عضویت و ورودیه از نامبردگان خلاف مقررات می‌باشد.
جلسه هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی در تاریخ 29/10/1399 تشکیل گردید و درخواست ابطال تبصره ماده 2 دستورالعمل چگونگی تاسیس و فعالیت کانون های کارگران و مدیران بازنشسته مصوب 16/3/1395 وزیر تعاون، کار ر رفاه اجتماعی در جلسه مطرح و اعضا به اتفاق آرا به شرح ذیل مبادرت به صدور رای نمودند.
رای هیات تخصصی
براساس ماده 134 قانون کار مصوب 1369 «به منظور بررسی و پیگیری مسائل و مشکلات صنفی و اجتماعی و حسن اجرای آن قسمت از مفاد اصل بیست و نهم قانون اساسی که متضمن حفظ حقوق و تامین منافع و بهره مندی از خدمات بهداشتی، درمانی و مراقبت های پزشکی می باشد، کارگران و مدیران بازنشسته می توانند به طور مجزا نسبت به تاسیس کانون های کارگران و مدیران بازنشسته شهرستان ها و استان ها اقدام نمایند.» با توجه به حصر دلالت مفهومی عبارت "کارگران و مدیران بازنشسته" به شخص کارگران و مدیران و عدم تسری به سایر افراد از جمله وارثین و قائم مقام ایشان در این ماده، اعطای حق رای به بازماندگان و ورثه مدیران و کارگران بازنشسته که مشمول قانون کار نیستند و همچنین مطالبه و دریافت حق عضویت از ایشان محمل قانونی ندارد؛ چراکه اساس تشکیل این کانونها مبتنی بر عضویت مدیران و کارگران بازنشسته و قائم به شخص آنهاست و عضویت ورثه و قائم مقام ایشان در این کانونها به تبع آنها فاقد موضوعیت قانونی است. بنابراین تبصره ماده 2 دستورالعمل چگونگی تاسیس و فعالیت کانون های کارگران و مدیران بازنشسته که موید همین معناست مغایر قانون و خارج از حدود اختیار نبوده و در نتیجه قابل ابطال تشخیص نمی گردد.رای صادره به استناد (ب) ماده 84 قانون دیوان صادر و ظرف بیست روز از تاریخ صدور از جانب رییس محترم دیوان یا ده نفر از قضات محترم دیوان قابل اعتراض است.
غلامرضا مولابیگی - رئیس هیات تخصصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری