صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/09/10
برگزار شده توسط: استان چهار محال و بختیاری/ شهر بروجن
موضوع
بررسی وضعیت حق قصاص و دیه کلاله امی در جنایات عمدی علیه شخص
پرسش
آقای الف در یک حادثه به قتل می‌رسد مادر مقتول در قید حیات است و مقتول، حین الفوت دارای خواهر و برادر پدری نیز بوده است مادر ایشان ازدواج می‌نماید که از این ازدواج مجدد، صاحب فرزند می‌شود بعد از آن نیز مادر مقتول فوت می‌نماید در خصوص این که چه اشخاصی اولیاء دم می‌باشند و دیه مقتول به چه اشخاصی تعلق می‌گیرد نظرات خود را بیان نمایید؟
نظر هیات عالی
در فرض پرسش با لحاظ مواد 348 و 351 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 کلاله امی نیز همچون سایر خواهر و برادران ابوینی، صاحب حق قصاص و دیه است و موضوع با توجه به تاریخ فوت مادر مقتول که پس از وقوع جنایت بوده است از شمول تبصره ماده 452 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 خارج است، ضمنا ماده 922 قانون مدنی نیز موید این نظر است.
نظر اتفاقی
در خصوص حق قصاص با عنایت به مواد 348، 351، 353 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 قصاص حق ورثه است که در صورت فوت ورثه این حق به سایرین به ارث می‌رسد، لذا با عنایت به صورت سوال که مادر از وراث حین الفوت می‌باشد که حق قصاص دارد به جهت فوت او حق قصاص به فرزند وی یعنی کلاله امی به جهت عدم حاجب قانونی به ارث می‌رسد.
در خصوص دیه با عنایت به ماده 452 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 دیه به بستگان مادری به ارث نمی رسد و در صورت فوت مادر دیه، طبق طبقات ارث به برادر و خواهر ابوینی یا ابی ارث خواهد رسید. در محل سوال، علی رغم ایراد تقنینی به این جهت که افردای که نسبت به دیه سهمی ندارند نسبت به حق قصاص می‌توانند اعمال حق نمایند که در اینجا با توجه به اینکه دیه مجازات اصلی نیست و بدل از قصاص است از لحاظ منطقی قابل پذیرش نمی‌باشد و در فقه نیز محل اختلاف است.