صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/07/01
برگزار شده توسط: استان خراسان جنوبی/ شهر بشرویه
موضوع
اتیان سوگند استظهاری در موارد فوت خوانده در اثنای رسیدگی
پرسش
با عنایت به ماده 278 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی که اشعار می‌دارد: « در دعوای بر میت پس از اقامه بینه سوگند خواهان نیز لازم است و در صورت امتناع از سوگند حق وی ساقط می‌شود. » چنانچه خوانده در جریان رسیدگی فوت نماید. پس از توقف رسیدگی و تعیین جانشین وی - در راستای ماده 105 قانون مرقوم - آیا سوگند خواهان لازم است ؟
نظر هیات عالی
با توجه به فلسفه ی ادای سوگند استظهاری و رعایت احتیاط در دعوای بر میت، در صورتی که خوانده قبل از تشکیل جلسه اول دادرسی فوت‌شده و اوراق قضایی و وقت رسیدگی ابلاغ واقعی نشده باشد، پس از تعیین جانشین خوانده متوفی و ادامه رسیدگی به پرونده سوگند استظهاری ضروری است، در غیر این صورت اگر بعد از جلسه اول دادرسی و دراثنای رسیدگی خوانده دعوی فوت کند نیازی به سوگند استظهاری خواهان نیست.
نظر اتفاقی
با ملاحظه ماده 278 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی و ماده 1333 قانون مدنی به نظر می‌رسد در صورتی که دعوا از ابتدا به طرفیت ورثه متوفی مطرح شده باشد (دعوی بر میت) و تنها مستند دعوا بینه (شاهد شرعی) باشد سوگند استظهاری توسط خواهان ضروری است و در صورتی که مستند دعوا غیر از شاهد (بینه) باشد از دو حال خارج نیست اول این که مستند به غیر سند رسمی است که مطابق ماده 1333 قانون مدنی دادگاه می‌تواند سوگند استظهاری خواهان را بر بقاء حق بخواهد و دوم این که مستند دعوی سند رسمی است که در این حالت دادگاه حق ندارد سوگند خواهان را بخواهد.
با توجه به مراتب فوق در ما نحن فیه و موضوع سوال که دعوا از ابتدا به طرفیت شخصی مطرح شده و نامبرده در جلسه یا جلسات دادرسی نیز شرکت کرده است لکن قبل از ختم دادرسی فوت کرده و مطابق ماده 105 قانون صدرالذکر قرار توقف رسیدگی صادر شده و ورثه او وارد رسیدگی شده‌اند حتی در فرضی که مستند دعوی صرفاً بینه شرعیه (شاهد) باشد نیازی به سوگند استظهاری نمی‌باشد هر چند این که تفصیل قائل شویم و بگوییم در صورتی که خوانده اولیه که در اثنای دادرسی فوت کرده در جلسه اول دادرسی حاضر شده و یا وقت جلسه اول دادرسی به او ابلاغ واقعی شده است و دفاع و تعرضی نسبت به دعوی خواهان نداشته و بعد از جلسه اول دادرسی فوت کرده است نیازی به سوگند استظهاری نیست لکن چنانچه قبل از جلسه اول دادرسی فوت کرده یا وقت جلسه اول دادرسی به او ابلاغ واقعی نشده بوده است و فوت کرده است سوگند استظهاری ضروری است با احتیاط موافق تر می‌باشد چرا که تکلیف خوانده مطابق ماده 96 قانون اخیر این است که مدارک و مستندات و دفاعیات خویش را در جلسه اول دادرسی ارائه نماید.