تاریخ نظریه: 1395/08/25
شماره نظریه: 7/95/2127
شماره پرونده: 1503-1/186-95
استعلام:
در تعدادی از پرونده های این اجرای احکام عاقله محکوم به پرداخت دیه گردیده که در مهلت مقرر جهت پرداخت دیه مراجعه ننموده و یا در صورت مراجعه اعلام می‌نماید که توانایی مالی را ندارد تحقیقات به عمل آمده نیز بیانگر این می‌باشد که عاقله توانایی پرداخت ندارد و هیچ مالی از وی به دست نیامده و محکوم له نیز مالی معرفی ننموده لذا با توجه به ماده 470 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 آیا پرداخت دیه از سوی بیت المال با دستور دادگاه کیفری صادر کننده حکم به عمل می آید؟ یا اینکه محکوم له می بایست نسبت به طرح دادخواست اقدام نماید در صورت طرح دادخواست دادخواست به طرفیت چه کسی می بایستی اقامه شود؟ بیت المال یا محکوم علیه؟/ب
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
در مواردی که مسئولیت پرداخت دیه به عهده عاقله است، اگر عاقله متمکن باشد، می‌توان دیه را از اموال وی استیفاء نمود؛ در غیر این صورت طبق ماده 470 قانون مجازات اسلامی 1392، دیه توسط مرتکب و در صورت عدم تمکن از بیت‌المال پرداخت می‌گردد. بنابراین در فرض سوال، در صورت مطالبه دیه توسط شاکی یا اولیای دم از بیت‌المال (بدون نیاز به دادخواست)، پرونده به دادگاه صادرکننده حکم مربوطه ارسال می‌شود و دادگاه با بررسی موضوع و احراز کلیه شرایط مقرر در ماده 470 قانون مجازات اسلامی 1392 و رعایت مقررات تبصره الحاقی به ماده 342 قانون آیین دادرسی کیفری 1392، حکم به پرداخت دیه از بیت‌المال را صادر می‌نماید. ماده 85 قانون اخیرالذکر نیز موید این نظر است. مع‌الوصف، چنانچه اولیای دم یا شخص مصدوم به عنوان خواهان، دعوای حقوقی مطرح نمایند، در این صورت، صدور حکم از دادگاه حقوقی مستلزم تقدیم دادخواست با کلیه شرایط مقرر در قانون است و دادخواست به طرفیت دستگاه پرداخت‌کننده دیه تقدیم می-شود./