صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/08/09
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان
موضوع
اثبات زوجیت و مطالبه مهریه بدون عقدنامه کتبی
پرسش
خانمی به طرفیت وراث متوفی دادخواست اثبات زوجیت و مطالبه مهریه به تعداد 1000 سکه را تقدیم نموده و حال آنکه عقد نامه کتبی وجود نداشته و دلیل خواهان گواهی عاقد می‌باشد که به ایجاد عقد گواهی داده است و ضمناً یکی از دلایل خواهان گواهی بر اقرار متوفی است که متوفی در زمان حیات نزد فردی اقرار نموده که دارای همسر دوم است و ضمناً فرد دیگری هم در جلسه دادگاه گواهی داده که متوفی و خواهان گاهی اوقات که با هم حضور داشته اند را مشاهده نموده است؛ تکلیف دادگاه چه می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
دادگاه تکلیف به رسیدگی و صدور رای مقتضی (نفیاً یا اثباتاً) دارد؛ چه قانون مدنی ایران به تبعیت از فقه امامیه برای اثبات زوجیت بین زوج و زوجه اعتقاد به اصل آزادی دلایل اثباتی دارد و در این خصوص می توان به هر یک از دلایل اثباتی عنوان شده در ماده 1258 قانون مدنی رجوع و استناد کرد؛ در نتیجه مجموعه دلایل و اماراتی که در فرض مسئله طرح و بیان شده، می‌تواند مبنای ارزیابی دادگاه قرار گرفته و النهایه محکمه به استناد ماده 199 ق.آ.د.م پس از ارزیابی دلایل و مستندات ابرازی خواهان، مبادرت به انشای حکم نماید.
نظر اکثریت
هر چند گواهی گواهان خواهان بر میزان مقرر قانونی در ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی نمی‌باشد ولیکن ماده 1258 قانون مدنی دلایل اثبات دعوا را احصاء نموده است که عبارت از اقرار - اسناد کتبی - شهادت - امارات - قسم می‌باشند؛ آیین دارسی مدنی در خصوص ترکیب شهود پرداخته است ولیکن مقررات آیین دارسی مدنی نافی آن نمی‌باشد؛ اگر در موردی دلایل و شهود به نصاب قانونی ابراز نشده دادگاه نتواند از امارات کمک بگیرد دادگاه به استناد ماده 1258 قانون مدنی و 199 قانون آیین دادرسی مدنی این اختیار را دارد تا نسبت به سایر دلایل اثبات دعوی من جمله امارات توجه نماید. در زمانی که خواهان شهود به میزان و نصاب قانونی آن به دادگاه تعرفه نکرده دادگاه رسیدگی کننده به دعوی می‌تواند به امارات (قانونی یا قضایی) مراجعه کند و با استناد از امارات در خصوص خواسته فوق الذکر اظهار نظر نماید؛ مضافاً اینکه قانون مدنی به تبعیت از فقه شیعه برای اثبات رابطه زوجیت فیمابین زوج و زوجه اعتقاد به اصل آزادی دلایل اثباتی دارد و در جهت اثبات رابطه زوجیت می توان به هر یک ادله عنوان شده در ماده 1258 جهت اثبات رجوع کرد؛ در نتیجه در ما نحن فیه دادگاه می‌تواند علاوه بر تحقیق از عاقد و فردی که گواهی بر اقرار داده سایر تحقیقات لازم در خصوص نحوه زندگی خواهان و متوفی (در زمان حیات) و غیره را به عمل آورده و مبادرت به صدور حکم نماید؛ البته لازم به ذکر است که در این خصوص چون زوج فوت نموده است به استناد مواد 278 و 279 خواهان علاوه بر ارائه ادله و امارات می بایست مبادرت به اداء سوگند نماید.
نظر اقلیت
به استناد ماده 278 و 279 قانون آیین دادرسی مدنی می گوییم دعوی بر میت با قسم باشد، ناظر به فرضی است که دلایل کامل می‌باشد؛ جهت دقت بیشتر بعد از تکمیل ادله خواهان باید سوگند اداء نماید، در خصوص اصل نکاح و دعوی مربوط به آن یک مقام ثبوت داریم یعنی اینکه فی الواقع عقد واقع شده یا خیر؛ و یک مقام اثبات داریم که باید طبق قانون آیین دادرسی مدنی (ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی) دلایل ابراز گردد؛ دعوی اثبات زوجیت دعوی غیرمالی است و وفق دیدگاه طرفداران نظام ادله قانونی حتماً خواهان باید دلایل مد نظر مقنن در ماده 230 قانون آیین دادرسی مدنی را ابراز نماید و الا دعوی خواهان به جهت عدم ارائه دلیل مدنظر مقنن محکوم به رد می‌باشد.