صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/11/04
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر ورامین
موضوع
نیابت موضوع مواد 340 قانون آئین دادرسی کیفری 1392
پرسش
در خصوص نیابت های اعطائی به دادسرا، از جانب دادگاه کیفری 2 حوزه های قضائی دیگر یا حوزه قضائی بخش، در راستای انجام تحقیقات از جمله احضار، جلب، تفهیم اتهام و اخذ تامین کیفری متناسب و....نسبت به جرائمی که با امعان نظر به ماده 340 قانون آئین دادرسی کیفری 1392، در صلاحیت دادسرا، نمی‌باشد ،چه اقدامی متصور می‌باشد خواهشمند است مستند و مستدل بیان فرمایید، دادسرا در صورت مواجه با چنین نیابت ها چه تصمیمی اتخاذ نماید ؟
نظر هیئت عالی
در تأیید نظر اکثریت نظریه اداره حقوقی به شماره 7/97//1438 مورخ 1397/5/7 که مورد تأیید هیأت عالی است عیناً نقل می‌شود:
((اصولاً انجام نیابت قضایی توسط مرجع مجری نیابت در صورتی امکان پذیر است که مرجع یادشده از حیث قانون، صلاحیت انجام آن را داشته باشد و با توجه به این که در جرایمی که مستقیماً در دادگاه کیفری مطرح می‌شود(نظیر جرایم درجه 7 و 8 تعزیری و جرایم منافی عفت) انجام تحقیقات مقدماتی باید توسط دادگاه انجام گردد و امکان ورود مقامات دادسرا و انجام هرگونه تحقیق درآن وجود نداشته و فاقد وجاهت قانونی است. بنابراین و به قاعده اولویت امکان قانونی انجام نیابت قضایی توسط مقامات دادسرا در این جرایم (و از جمله بزه تعیین کاربری غیر مجاز در اراضی و باغ ها که درجه 7 محسوب می‌گردد) وجود ندارد و نیابت در این موارد باید توسط دادگاه کیفری ذی صلاح انجام پذیرد.))
نظر اکثریت
با عنایت به ماده 2 قانون آئین دادرسی کیفری 1392، دادرسی کیفری بایستی مستند به قانون باشد و در برابر امر قانونی، نمی توان اجتهاد مخالف داشت لذا با توجه به مقرره ماده 340 از قانون موصوف، قانونگذار حکیم، تصریحا اعلام داشته رسیدگی به جرائم تعزیری درجات 7 و 8، مستقیما در دادگاه کیفری 2 صالح، صورت می‌گیرد، بنابراین با تصریح ماده قانونی، جایی برای تفسیر این امر نیست که دادگاه در راستای اعطاء نیابت، مقرره ماده 340 قانون مذکور را نادیده بگیرد و از آنجا که مقررات مربوط به صلاحیت مراجع قضایی از قواعد آمره می‌باشد که خلاف آن نمی توان رفتار کرد و در پایان با امعان نظر به ذیل ماده 119 قانون فوق الذکر، تصریحا اعلام شده، در صورتی که نیابت مربوط به مرجع قضائی دیگر باشد، پرونده نیابت به مرجع مربوطه جهت اقدام، ارسال و مراتب به مرجع معطی اعلام می‌گردد و زمانی که دادسرا اصالتا و مستقلا نمی تواند به جرائم درجه 7 و 8 رسیدگی کند، چگونه می‌تواند نیابتاً رسیدگی کند لذا انجام نیابت در فرض سوال توسط دادسرا، محل اشکال است.
نظر اقلیت
باعنایت به فلسفه ماده 340 قانون آئین دادرسی کیفری 1392، که صرفاً جهت جلوگیری از ایجاد اطاله رسیدگی در جرائم کم اهمیت بوده است و با عنایت به تفویض اختیاری که از مرجع معطی صورت گرفته و اختیارات انجام تحقیق صرفا به مرجع مجری نیابت واگذار و تفویض گردیده، لذا مانعی در جهت انجام مفاد نیابت با موضوع جرائم مقرر در ماده 340 قانون مذکور، برای دادسرا نمی‌باشد هر چند که دادسرا مستقلا نتواند، رسیدگی ابتدائی به جرائم درجه 7 و 8 داشته است بنابراین با امعان نظر به ذیل ماده 119 قانون فوق الذکر، زمانی نیابت به مرجع مربوطه ارسال می‌گردد که مرجع رسیدگی آن خارج از حوزه قضائی باشد علیهذا در فرض مسئله با تفویض اختیار از جانب مرجع معطی، دادسرا مانعی در انجام مفاد نیابت ندارد.