صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/02/09
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر تبریز
موضوع
وضعیت بیعی که ثمن آن (به تشخیص عرف) معلوم نیست
پرسش
اگر در عقد بیع، ثمن مشخص نشده باشد؛ ولی برای آن ضابطه تعیین شده باشد بیع صحیح است؟
نظر هیئت عالی
مطابق ماده 338 قانون مدنی بیع عبارت است از تملیک عین به عوض معلوم. در صورتی که عوض معامله و در فرض سوال، ثمن معامله معلوم نباشد بیع فاسد است و بر طبق ماده 365 قانون مدنی چنین بیعی اثری در تملک ندارد. ملاک و تشخیص معلوم بودن ثمن معامله، داوری عرف است. بنابراین، اعمال هرگونه ضابطه‌ای در این خصوص بر اساس ملاک مرقوم قابل تعیین است.
نظر اتفاقی
مطابق نص صریح ماده 338 قانون مدنی در تعریف بیع، ثمن باید معلوم باشد؛ در غیر این‌صورت معامله به علت غرری بودن باطل است. بر این اساس اگر برای ثمن ضابطه‌ای مشخص شده باشد در صورتی بیع صحیح است که اولاً؛ در نتیجه اعمال ضابطه ثمن معین باشد. ثانیاً؛ این معامله عرفاً غرری نباشد، مانند خرید سکه به قیمت بازار. ولی اگر اعمال ضابطه ثمن را هم از نظر عرف و هم برای خود طرفین معین و معلوم نکند بیع باطل است، مانند این‌که تعیین ثمن به فرد ثالث واگذار شود تا هر میزان معین کند برای طرفین لازم‌الاتباع باشد.