صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/07/09
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران
موضوع
حق کسب و پیشه در روند تغییر شغل
پرسش
صاحب کسب و پیشه و مستاجر ملک تجاری فوت نموده و کسب و پیشه به ورثه منتقل شده و بعضی از ورثه که متصرف ملک تجاری شده اند اقدام به تغییر شغل نموده اند. مالک به دلیل این تغییر شغل تخلیه ملک تجاری را بدون پرداخت حق کسب و پیشه از دادگاه خواسته و حکم صادره شده است.
آیا با تغییر شغل توسط برخی از ورثه که متصرف نیز بوده اند، دادگاه می‌تواند حکم به تخلیه صادر کند و آیا سایر وراث که در تغییر شغل دخالتی نداشته اند نیز حق کسب و پیشه آنها زایل شده است؟
با توجه به اینکه دادگاه تجدیدنظر حق کسب و پیشه را نسبت به متصرفینی که تغییر شغل داده اند زایل دانسته ولی نسبت به سایر ورثه هنوز آن ها را دارای حق می داند، نحوه ی اجرای حکم چگونه است؟
چنان چه حکم اجرا شده باشد و ملک تحویل مالک باشد، آیا ورثه ای که تغییر شغل مستند به فعل آن ها نبوده حق مطالبه اجرت المثل یا حق کسب و پیشه یا تصرف خود ملک را به میزان سهم خود دارند یا خیر؟
نظر هیئت عالی
اگر بعضی از مستأجرین ملک (مغازه) یا قائم مقام آنان مرتکب تخلف تغییر شغل شوند، برای موجر حق درخواست تخلیه عین مستأجره بدون پرداخت حق کسب و پیشه فراهم می‌شود و در این صورت بر اساس قواعد عمومی مسئولیت مدنی، سایر وراث غیر متخلف میتوانند سهم خود از مبلغ حق کسب و پیشه را تحت عنوان خسارت از وراث متخلف مطالبه کنند.
نظر اکثریت
در مورد تخلیه حق ایجاد شده و نمی شود آنرا سلب کرد. حق کسب و پیشه اگر ایجاد شد به ورثه منتقل می‌شود و این حق نسبت به آنهایی که تغییر شغل نداده اند باقی است. این جا از وحدت ملاک ماده ی 43 قانون اجرای احکام مدنی نیز استفاده می کنیم. در اموال مشاعی تصرف مادی یا باید با توافق باشد و یا کسی نمی تواند بدون اذن دیگری تصرف کند. اگر اجرا به مالک تحویل داده، مالک بیش از سهم خودش دارا شده است و حق ورثه ای که تغییر شغل نداده اند محفوظ است و اجرای احکام در راستای ماده ی 43 اعاده وضع به حال سابق خواهد نمود و چون اجرا تحویل داده، اجرت المثل تعلق نمی گیرد و در مورد حق کسب و پیشه و نیز حق تصرف، فقط یکی از آنها را میتوانند اعمال کنند.
نظر اقلیت
کل وراث در مقابل مالک تعهد دارند که شغل قبلی ادامه پیدا کند و قابل تجزیه نیست و تعهد را نمی توان تقسیم کرد و شاید بشود از ماده ی 432 قانون مدنی نیز وحدت ملاک گرفت. اینکه کدامیک ازآنها تغییر شغل داده مهم نیست و حتی شاید بتوان گفت که وراثی که در ملک تصرف داشته اند، نماینده ی سایر وراث نیز محسوب می‌شوند. در فرض سوال اگر سایر ورثه مخالف عملکرد وراث متصرف و مخالف تغییر شغل باشند، میتوانند ازآنها مطالبه خسارات وارده که حاصل از این عملکرد بوده را بنمایند و از جمله ی آن حق کسب و پیشه ای است که زایل کرده اند. در فرض سوال مالک ملک، حق تخلیه بدون پرداخت حق کسب و پیشه به مستأجر متصرف دارد در صورت مطالبه حق سرقفلی از ناحیه مستأجرین ملک و مالکین سرقفلی مالک مکلف به پرداخت سرقفلی به نرخ روز می‌باشد و همچنین از تاریخ تصرف ملک و عدم پرداخت سرقفلی از ناحیه مالک ملک، مالکین سرقفلی حق تقدیم دادخواست به طرفیت مالک و مستأجر متخلف به عنوان خسارت دارند نه اجرت المثل ایام تصرف.