صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1391/08/07
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه
موضوع
نداشتن قدرت تسلیم ثمن هنگام قرارداد
پرسش
(الف) اتومبیل خود را به (ب) می‌فروشد و بعد از انعقاد عقد بیع و تحویل اتومبیل متوجه شد که وضع مالی (ب) ضعیف است و توانایی پرداخت ثمن را ندارد و تقاضای بطلان بیع را مطرح می‌کند، آیا بر فرض این‌که (ب) توانایی پرداخت ثمن را هنگام عقد نداشته باشد این موضوع از موارد بطلان می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
نشست قضایی (1) مدنی: با توجه به مبحث چهارم از باب سوم قانون مدنی در عقود معینه مختلفه و آثار بیع و شرایط تأدیه ثمن، مطابق ماده 394 قانون مدنی مشتری باید ثمن را در موعد و در محل و بر طبق شرایطی که در عقد بیع مقرر شده است تأدیه نماید و به موجب ماده 395 همان قانون، اگر مشتری ثمن را در موعد مقرر تأدیه نکند بایع حق خواهد داشت که بر طبق مقررات راجع به خیار تأخیر ثمن معامله را فسخ یا از حاکم اجبار مشتری را به تأدیه ثمن بخواهد. بنابراین، موردی برای بطلان معامله به نظر نمی‌رسد. خریدار با استفاده از مفاد قرارداد حسب مورد به استناد خیار تخلف از شرط فعل یا خیار تأخیر ثمن، معامله را فسخ یا لزوم به تأدیه ثمن را خواستار شود.
نظر اتفاقی
ناتوانایی خریدار (ب) در پرداخت ثمن هنگام بیع را باید در حکم موردی دانست که ثمن وجود خارجی ندارد یا پیش از عقد تلف شده است هر چند قانون مدنی در این‌باره حکمی ندارد ولی از معاوضی بودن بیع و شباهت کامل احکام مربوط به مبیع و ثمن می‌توان به خوبی فهمید که نداشتن قدرت تسلیم ثمن هنگام قرارداد نیز باعث بطلان بیع می‌شود.