صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/04/17
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر شاهرود
موضوع
حضوری یا غیابی بودن رای با توجه به تغییر خواسته
پرسش
خواهان درجلسه اول رسیدگی که خوانده به جهت دفاع، صرفاً لایحه ای در خصوص موضوع خواسته تقدیم داشته و حاضر نشده است خواسته خود را تغییر می دهد؛ مجدداً وقت رسیدگی تجدید و خوانده دعوت می‌شود. وقت به خوانده ابلاغ قانونی می‌گردد؛ ولیکن خوانده در این جلسه شرکت نمی‌نماید و لایحه ای نیز ارسال نمی کند آیا رای حضوری است یا غیابی؟
نظر هیئت عالی
نظر به اینکه لزوم ابلاغ دادخواست و ضمائم به همراه وقت رسیدگی به خوانده مورد تاکید قانونگذار در ماده 67 ق.آ.د.م قرار گرفته و هدف از آن علاوه بر اطلاع از وقت رسیدگی، اطلاع مخاطب از موضوع خواسته دعوی و ادله ابرازی مرتبط با آن می‌باشد، چون با تغییر خواسته، ارکان دعوی متفاوت می‌گردد؛ بنابراین ابلاغ آن به خوانده ضروری و مبتنی بر رعایت اصل تناظر است، در صورتی که تغییر خواسته دعوی مطابق مقررات به خوانده ابلاغ شود و ایشان نیز در جلسه دادرسی حاضر نشده یا لایحه ای تقدیم ننموده باشد، رای اصداری غیابی تلقی شده و قابل واخواهی است؛ لیکن در کاهش یا افزایش خواسته خواهان چنین وضعیتی وجود ندارد؛ زیرا خوانده نسبت به موضوع دعوی و ادله ابرازی خواهان علم و آگاهی داشته و درنتیجه رای صادر شده حضوری محسوب می‌شود.
نظر اکثریت
اینکه حسب تصریح قانونی ماده 67 قانون آیین دادرسی مدنی، وقت رسیدگی همراه با دادخواست و ضمائم به خوانده می بایست ابلاغ شود، صرف اعلام وقت نمی‌باشد، بلکه موضوع اطلاع از مفاد دعوی است. بر این اساس نیز در آیین دادرسی کیفری نیز همین ملاک عمل قرار گرفته و متهم می بایست از مفاد شکایت و اتهام مطلع باشد. قضاوت؛ هدفش فرصت دادن و عدالت و کشف واقع و اطلاع از داده های دادگاه است؛ لذا چون با تغییر خواسته ارکان دعوی متفاوت می‌شود و مخاطب (خوانده) مستحضر از موضوع جدید نمی‌باشد، لذا رای غیابی محسوب می‌گردد. البته احد از موافقین این نظر، نسبت به تغییر خواسته و افزایش خواسته قائل به تفکیک شده اند؛ بطوریکه در تغییر خواسته با استدلال فوق رای غیابی است؛ لیکن در افزایش خواسته چون موضوع خواسته تغییر نمی‌نماید تنها میزان خواسته؛ مثلاً 5 میلیون به 10میلیون افزایش پیدا می‌نماید و خوانده به موضوع و اصل دعوی آگاه و مطلع می‌باشد و چون اصل، اطلاع خوانده از داده های دادگاه و موضوع دعوی می‌باشد که مطلع گردیده است رای حضوری است.
نظر اقلیت
به تصریح قانون که معیار حضوری یا غیابی بودن رای را حضور خوانده در یکی از جلسات رسیدگی یا ابلاغ واقعی و یا ارسال لایحه حسب ماده 303 قانون آیین مدنی دانسته است و به هر نحو خوانده در جلسه اول رسیدگی حضور پیدا نموده است و از طرفی قانونگذار این اجازه را به خواهان داده است که می‌تواند تا جلسه اول رسیدگی خواسته خود را تغییر یا افزایش دهد، لذا رای حضوری است و غیابی اعلام کردن رای تضییع حقوق خواهان است.