تاریخ نظریه: 1397/08/29
شماره نظریه: 7/97/2390
شماره پرونده: 96-218-2282
استعلام:
1- با توجه به تکلیف خواهان به ارائه دلایل و منضمات دادخواست در زمان تقدیم دادخواست و یا در موعد رفع نقص اگر خواهان دعوی خود را به فاکترو فاقد امضاء خوانده مستند کرده باشد یا اینکه در اثبات ادعا دلایلی لازم است که در ستون دلایل و منضمات قید نگردیده است مثل گواهی انحصار وراثت آیا امکان صدور اخطار رفع نقص در این موارد وجوددارد یا اخطار رفع نقص تنها محدود به مواردی است که خواهان به دلیل استناد نموده باشد لکن آن دلیل را پیوست دادخواست ننموده است؟
2- در مواردی که ادله خواهان کفاف اثبات دعوی خواهان را نمی کند مثل فاکتور فاقد امضاء خوانده آیا در راستای اعمال ماده 19 قانون شوراهای حل اختلاف شورا می‌تواند راسا ادله ای از جمله شهادت شهود را از خواهان مطالبه نماید یا مکلف است در خصوص استحقاق خواهان طبق ادله ابرازی در دادخواست اتخاذ تصمیم نموده وحسب مورد حکم بر بی حقی خواهان صادر نماید در صورت تایید پاسخ سوال قبلی آیا این امر به معنی تحصیل دلیل توسط محکمه حقوقی نیست؟
3- اگر در حین رسیدگی خارج از جلسه اول رسیدگی خواهان سند ی منتسب به خوانده را به شوار ارائه نماید تکلیف شورا در برابر مقرره مندرج در مواد 217 و 96 قانون آئین دادرسی مدن چگونه قابل اعمال است آیا می توان از پذیرفتن سند به عنوان دلیل جدید خودداری نمود آیا می توان از ماده 362 قانون آئین دادرسی مدنی وحدت ملاک گرفت.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- الف:اولاً با عنایت به ماده 19 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 و تبصره 1 و ماده 17 این قانون طرح دعوا در شورای حل اختلاف مستلزم تقدیم دادخواست نیست و رسیدگی شورا تابع تشریفات آیین دادرسی مدنی از جمله شرایط شکلی دادخواست نمی‌باشد. بنابراین مقررات مندرج در قانون آئین دادرسی مدنی در ارتباط با اخطار رفع نقص نسبت به دادخواست منصرف از شورای حل اختلاف است و صدور اخطار رفع نقص توسط مسئول دفتر (دبیر) شورای حل اختلاف در هیچ موردی پیش‌بینی نشده است و به تبع آن ضمانت اجرای عدم رفع نقص یعنی صدور رد دادخواست توسط وی نیز منتفی است.
ب: در خصوص رسیدگی دادگاه‌ها راجع به موارد مذکور در سوال باید گفت اولاً تشخیص میزان ارزش و اعتبار مدارک استنادی خواهان با مقام قضایی رسیدگی کننده است و اصولاً از موارد نقص شکلی نمی‌باشد.
ثانیاً: در هیچ یک از مقررات کنونی ارائه گواهی حصر وراثت از سوی خواهان لازمه رسیدگی به دعوای وی دانسته نشده است.
ثالثاً: در فرضی که خواهان، صرفا با کپی مبایعه نامه عادی غیر مصدق، اقدام به طرح دعوی کرده است نظر به اینکه مطابق بند 6 ماده 51 قانون آئین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی 1379، خواهان باید دلایل خود برای اثبات دعوا از جمله اسناد را در دادخواست ذکر نماید، مطابق ماده 57 این قانون باید رونوشت یا تصویر مصدق آن پیوست دادخواست گردد در غیر این صورت مدیر دفتر دادگاه بر‌اساس ماده 54 این قانون باید برای خواهان اخطار رفع نقص صادر و در صورت عدم رفع نقص قرار رد دادخواست صادر کند.
2و3- برابر بند ت ماده 17 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394 متقاضی رسیدگی در شورای حل اختلاف موظف است دلایل و مستندات خود را در درخواست قید نماید و برابر ماده 18 این قانون شورا از حیث اصول و قواعد، تابع قوانین آیین دادرسی مدنی و کیفری است و برابر تبصره 1 این ماده اصول و قواعد حاکم بر رسیدگی شامل مقررات ناظر به صلاحیت، حق دفاع، حضور در دادرسی، رسیدگی به دلایل و مانند آن است. بنابراین، اصولاً شورای حل اختلاف نباید به ادله و وسائلی که خواهان، خارج از مواعد مقرر به دادگاه عرضه می‌نماید، توجه کند. ولی با توجه به ماده 199 قانون آیین دادرسی در امور مدنی که مقرر می‌دارد در کلیه امور حقوقی، دادگاه علاوه بر رسیدگی به دلائل مورد استناد طرفین دعوی، هر گونه تحقیق یا اقدامی که برای کشف حقیقت لازم باشد انجام خواهد داد در مواردی که قاضی شورا، رسیدگی به دلائلی را که خارج از مواعد مذکور ارائه می‌شود یا اقدام و تحقیقی را که اصولاً از سوی خواهان درخواست نشده برای کشف حقیقت لازم بداند، برابر مادّه مزبور اقدام می کند. در این صورت، چنانچه طرف مقابل در جلسه ای که ادله جدید ارائه می‌شود، حضور داشته باشد و آمادگی خود را برای دفاع در برابر ادله جدید اعلام نماید، جلسه تجدید نخواهد شد؛ ولی چنانچه طرف مقابل در آن جلسه حضور نداشته باشد یا آمادگی دفاع نداشته باشد، قاضی شورا باید در اجرای اصل تناظر وقت دادرسی را تجدید نماید.