خسارت تاخیر تادیه در وجه نقد بودن اصل تعهد

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/10/03
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر دامغان

موضوع

خسارت تاخیر تادیه در وجه نقد بودن اصل تعهد

پرسش

به موجب قرارداد عادی یک دستگاه خودرو به فروش می‌رسد. خریدار متعهد گردیده است ثمن معامله را تماماً تا مورخ 98/11/1 (یکماه پس از انعقادقرارداد اخیر) به فروشنده تسلیم نماید و بابت هر روز تاخیر سه میلیون تومان به نامبرده بپردازد. حال در موعد اخیر خریدار از پرداخت مبلغ مذکور امتناع نموده است. اعلام فرمایید توجهاً به اینکه اصل تعهد وجه رایج می‌باشد و خسارت تاخیر در ایفای تعهد مذکور نیز وجه رایج است آیا شرط مذکور(شرط وجه التزام) مشمول معاملات ربوی بوده و باطل است؟ یا آنکه شرط مذکور نامشروع نبوده و صرفاً خریدار موظف است مطابق نرخ تورم موضوع ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی از عهده خسارت تاخیر برآید و یا آنکه مطابق ماده 230 قانون مدنی مطابق قرارداد خسارت روزانه سه میلیون تومان را بپردازد؟

نظر هیات عالی

در فرض سوال، با توجه به رای وحدت رویه شماره 805 - 1399/10/16 با موضوع اینکه نرخ تورم تاثیری در تعیین وجه التزام مورد تراضی طرفین ندارد و مبلغ وجه التزام تعیین شده حتی بیش از شاخص نرخ تورم، در صورتی که با قوانین امری مغایرتی نداشته باشد، معتبر و نافذ است؛ بنابراین شرط مقرر از جمله شروط صحیح می‌باشد.

نظر اکثریت

چنانچه اصل تعهد وجه نقد باشد و خسارت تاخیر در تادیه نیز وجه نقد باشد تخلف متعهد از پرداخت اصل دین موجب استحقاق متعهدله در دریافت خسارت تاخیر در تادیه که آن نیز وجه نقد است می‌گردد که نتیجه وضعیت اخیر همان ربا می‌باشد که نامشروع و باطل است. بنابراین شرط موصوف که نوعاً شرطی ربوی است باطل می‌باشد و شروط باطل لازم‌الاتباع نیست ولیکن در استحقاق متعهدله در دریافت خسارت وفق ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی تردیدی وجود ندارد و متعهدله مستحق دریافت خسارت طبق نرخ تورم بانک مرکزی می‌باشد.

نظر اقلیت

شروط ضمن عقد که مطابق ماده 10 قانون مدنی بین طرفین منعقد گردیده است تا زمانی که خلاف اخلاق حسنه نباشد و یا آنکه نظم عمومی را بر هم نزند صحیح و لازم‌الاتباع می‌باشد و از طرف دیگر مطابق ماده 230 قانون مدنی چنانچه خسارت تاخیر در تعهد وجه نقد باشد، دادگاه نمی‌تواند به مبلغی کمتر یا بیشتر حکم صادر نماید و این تعهد اعم از تعهدی است که موضوع آن وجه نقد باشد یا غیر نقد. نتیجتاً شرط مورد سوال ربوی نمی‌باشد و صحیح و لازم‌الاتباع است.

نظر ابرازی

طبق ماده 230 قانون مدنی در مواردی که تعهد وجه نقد باشد دادگاه مکلف است حکم به محکومیت متعهد به پرداخت خسارت تاخیر در ایفای تعهد را صادر نماید ولیکن این تکلیف صرفاً تا سقف نرخ تورم بانک مرکزی مذکور در ماده 522 قانون آیین دادرسی مدنی می‌باشد؛ یعنی خسارت تاخیر در ایفای تعهد صرفاً تا سقف نرخ تورم قابلیت مطالبه خواهد داشت ولیکن شرط موصوف ربوی نمی‌باشد.