نحوه رسیدگی به اعتراض ثالث در خصوص رفع اثر از حکم ضبط وسیله نقلیه حامل مشروبات الکلی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/09/21
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان

موضوع

نحوه رسیدگی به اعتراض ثالث در خصوص رفع اثر از حکم ضبط وسیله نقلیه حامل مشروبات الکلی

پرسش

در تبصره یک ماده 702 قانون تعزیرات درباره حمل مشروبات الکلی با شرایطی ضبط وسیله نقلیه پیش بینی شده است و صراحتاً قید گردیده است وسایلی که برای حمل آن مشروبات مورد استفاده قرار می‌گیرد، چنانچه با اطلاع مالک باشد به نفع دولت ضبط خواهد شد؛ در غیر این صورت معادل قیمت وسیله نقلیه نیز محکوم خواهد شد.
در پرونده حمل مشروبات الکلی بیشتر از 20 لیتر دادگاه ضمن تعیین مجازات های اصلی حکم به ضبط خودرو به نفع دولت داده است و پس از قطعیت دادنامه، شخصی با اعتراض ثالث و اثبات اینکه خودرو متعلق به معترض ثالث بوده و از قضیه حمل مشروبات الکلی مطلع نبوده است، خودرو را از ضبط خارج می‌نماید و دادگاه حکم له خواهان اعتراض ثالث می دهد؛ حال با عنایت به اینکه اجرای بخشی از مفاد تبصره یک ماده 702 بلااقدام مانده تکلیف چه می‌باشد؟ به عبارت دیگر، حال که ضبط خودرو منتفی شده است؛ بنا به ظاهر ماده مرتکب می بایست به پرداخت معادل قیمت وسیله نقلیه محکوم گردد، تکلیف چیست؟ به چه نحو باید اقدام گردد تا بخش ذیل تبصره یک ماده 702 قانون مرقوم اجرایی گردد؟

نظر هیئت عالی

با توجه به اینکه در پرونده های کیفری، اعتراض ثالث به حکم موضوع مواد 417 و 418 قانون آئین دادرسی در امور مدنی مصوب 1379 فاقد موضوعیت می‌باشد و با لحاظ اینکه فرض سوال از مقوله اعتراض ثالث اجرایی موضوع مواد 146 و 147 قانون اجرای احکام مدنی مصوب 1356 نیز که ناظر به نحوه اجرای حکم است، خارج می‌باشد، با توجه به تبصره 2 ماده 148 قانون آئین دادرسی کیفری مصوب 1392 و اصلاحات و الحاقات بعدی و اینکه کلمه متضرر در تبصره مذکور شامل شخص ثالث که از حکم صادره کیفری (دادگاه انقلاب) زیان دیده است نیز می‌گردد و با لحاظ اینکه اصل موضوع، تابع مقررات آئین دادرسی کیفری است، اعتراض اخیر نیز تابع آیین دادرسی مربوط خواهد بود. بنابراین در فرض پرسش دادگاه کیفری ذیربط (دادگاه تجدیدنظر استان) در صورت پذیرش اعتراض ثالث و صدور دستور رفع اثر از حکم ضبط صادره، معادل ارزش خودرو را به جزای نقدی مرتکب اضافه خواهد نمود. ضمناً ملاک تبصره ماده 23 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1392 و نظریه مشورتی شماره 3098/97/7 مورخ 1398/2/21 اداره کل حقوقی قوه قضائیه موید این استنتاج است.

نظر اکثریت

مقنن از ماده 417 الی 425 قانون آیین دادرسی مدنی را به بحث اعتراض شخص ثالث اختصاص داده است؛ در امور کیفری هم اگر بخواهیم از اعتراض ثالث استفاده نماییم باید دقیقاً مقررات آیین دادرسی مدنی از فصل اعتراض ثالث را رعایت نماییم؛ یعنی اینکه به موجب ماده 420 قانون مرقوم که مقرر داشته دعوی اعتراض ثالث باید به طرفیت محکوم له و محکوم علیه مورد اعتراض باشد در این قضیه هم معترض ثالث باید دعوی خویش را به طرفیت دادستان و محکوم علیه پرونده اصلی مطرح نماید؛ این دعوی اعتراض ثالث هر چند از طرق فوق العاده اعتراض بر آراء می‌باشد ولیکن دارای اثر انتقالی و اثر تعلیقی می‌تواند باشد؛ یعنی اینکه دادگاهی که به دعوی اعتراض ثالث رسیدگی می‌نماید از همه اختیاراتی که در مرحله اولیه داشته در این مرحله هم آن اختیارات را دارد. به نظر می‌رسد که اگر ما بخشی از رای مبنی بر ضبط خودرو به نفع دولت را نقض کرده ایم و حکم له معترض ثالث صادر نموده ایم چون در دعوی اعتراض ثالث محکوم علیه حضور دارد و دعوی به طرفیت ایشان مطرح گردیده است باید معادل قیمت وسیله نقلیه محکوم علیه پرونده اصلی (که در این پرونده خوانده دعوی اعتراض ثالث می‌باشد) را محکوم نماییم.

نظر اقلیت

در دادگاه انقلاب اسلامی هم از این شکل پرونده ها مطرح می‌گردد ولیکن در ماده 30 قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر برای خودروی حامل مواد مخدر که بدون اجازه مالک مورد استفاده قرار می‌گیرد، استرداد به مالک آن پیش بینی شده است ولیکن در تبصره ماده 703 در صورت عدم علم و اطلاع مالک وسیله نقلیه مجازات پرداخت قیمت وسیله نقلیه برای متهم پیش بینی شده است.
اما در خصوص سوال مطروحه اگر دادگاه حکم به نفع معترض ثالث صادر نماید چون صدور این حکم یک واقعه جدیدی می‌باشد که در مرحله رسیدگی به پرونده اصلی این واقعه یا حادثه وجود نداشته؛ چاره ای نداریم که بپذیریم دادستان در اجرای بند ج ماده 474 قانون آیین دادرسی کیفری باید تقاضای اعاده دادرسی نماید و این درخواست باید به دیوان عالی کشور ارسال گردد؛ پس از پذیرش اعاده دادرسی دادگاه هم عرض در خصوص محکومیت معادل قیمت خودرو علیه متهم پرونده اصلی باید حکم صادر نماید.