بررسی معافیت سازمان تامین اجتماعی از هزینه دادرسی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/02/29
برگزار شده توسط: استان تهران/ شهر تهران

موضوع

بررسی معافیت سازمان تامین اجتماعی از هزینه دادرسی

پرسش

آیا سازمان تامین اجتماعی از پرداخت هزینه دادرسی به موجب ماده 110 قانون تامین اجتماعی مصوب 1354 با وجود تصویب ماده 529 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 معاف است یا این مقرره نسخ گردیده و سازمان مکلف به پرداخت هزینه دادرسی است؟

نظر هیات عالی

مطابق ماده 529 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی سال 1318 که وفق آن دولت، نهادها و موسسات عمومی غیردولتی از پرداخت هزینه دادرسی معاف بودند نسخ شده است؛ با این وصف کلیه معافیت‌های سابق از جمله برای سازمان تامین اجتماعی فاقد اعتبار است و اصل بر پرداخت هزینه دادرسی همه اشخاص حقیقی و حقوقی که خواهان دعوا قرار گرفته‌اند، می‌باشد مگر به موجب قوانین و مصوبات قانونی خاص به طور صریح و مشخص معاف شده و از پرداخت هزینه دادرسی مستثنی شده باشند؛ چون در خصوص سازمان تامین اجتماعی چنین نص قانونی وجود ندارد؛ لذا از پرداخت هزینه دادرسی معاف نمی‌باشد؛ از این رو نظریه اکثریت مورد تایید هیات عالی است.

نظر اکثریت

کلیه معافیت‌های پیشین (اعم از دولت‌ها، نهادها و موسسات عمومی غیر دولتی به‌جز قوانین موخرالتصویب پیش از قانون آیین دادرسی مدنی 1379 در حال حاضر فاقد اعتبار قانونی بوده است؛ چراکه در ماده 529 قانون آیین دادرسی مدنی مصوب 1379 عبارت از تاریخ لازم‌الاجرا شدن این قانون، قانون آیین دادرسی مدنی سال 1318 و الحاقات و اصلاحات آن و... سایر قوانین و مقررات در موارد مغایر ملغی می‌گردد.) قید گردیده است. لذا قوانین قبلی با این عبارت، منسوخ تلقی گردیده و دیگر نمی‌توان به قانون منسوخ استناد نمود و علاوه بر ماده 690 قانون آیین دادرسی مدنی 1318 که منسوخ گردیده دیگر قوانین خاص در خصوص معافیت‌ها با توجه به در مقام بیان بودن قانونگذار و سکوت وی در مورد معافیت سایرین به‌جز اشخاص معسر منسوخ گردیده است و باید طبق قانون آیین دادرسی مدنی 1379 عمل شود؛ لذا معافیتی به‌جز قوانین موخرالتصویب وجود نخواهد داشت. مضافاً اینکه عبارات این ماده و قوانین قبلی از لحاظ فقهی مصداق تعارض حکم موخر و مقدم در خصوص معافیت‌ها می‌باشد که در این مورد حکم مقدم نسخ می‌گردد و اراده آخر قانونگذار که حذف تمامی معافیت‌ها از پرداخت هزینه دادرسی می‌باشد، عمل می‌گردد. از طرف دیگر پرداخت هزینه دادرسی اصل و معافیت از آن، استثناء بوده لذا در موارد تردید باید به اصل رجوع کرد که پرداخت هزینه دادرسی می‌باشد.
همه نهادها و موسسات عمومی غیردولتی و دولت به جز معافیت‌های موخرالتصویب مانند معافیت صندوق تامین خسارت‌های بدنی در تبصره 4 ماده 24 قانون بیمه اجباری خسارات وارده بر شخص ثالث ناشی از وسایل نقلیه مصوب 1395/02/20 معاف می‌باشد؛ مابقی مکلف به پرداخت هزینه دادرسی می‌باشند.

نظر اقلیت

ماده 529 قانون آیین دادرسی مدنی، عام موخر و قوانین خاص در خصوص معافیت‌های نهادها و موسسات عمومی غیردولتی، خاص مقدم می‌باشد و عام موخر خاص مقدم را نسخ نمی‌کند؛ لذا نهادهای مربوط کماکان معاف از هزینه دادرسی می‌باشند.