وضعیت حقوقی وصیت به تمام ماترک

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1392/06/05
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر گلوگاه

موضوع

وضعیت حقوقی وصیت به تمام ماترک

پرسش

وضعیت حقوقی وصیت به تمام ماترک که نتیجه آن محرومیت یک یا چند ورثه از ارث باشد چیست؟

نظر هیئت عالی

در صورتی‌که دعوای بطلان وصیت‌نامه به جهت نامشروع بودن طرح و اقامه شود، موضوع قابل رسیدگی است. در مورد وصیت نسبت به تمام ماترک، به ‌موجب ماده 843 قانون مدنی وصیت زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست، مگر به اجازه وراث، و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ است. بنابراین، اگر کسی به‌ موجب وصیت یک یا چند نفر از ورثه خود را از ارث محروم کند، وصیت مزبور نافذ نیست (ماده 837 قانون مدنی) لذا از حیث نتیجه نظر اقلیت تأیید می‌شود.

نظر اکثریت

مستنبط از ماده 837 قانون مدنی این است که وصیت به تمام ماترک که نتیجه آن محرومیت یک یا چند ورثه از ارث باشد (به لحاظ نامشروع بودن) کلاً باطل است. چنین تنزیلی را نمی‌توان پذیرفت، هر چند نتیجه قهری آن تملیک سهم وارث محروم به دیگران باشد و تعداد آن از ثلث تجاوز نکند. زیرا تملیک ثلث به دیگران در صورتی مباح است که موضوع انشای موصی باشد در حالی‌که احتمال دارد انگیزه اصلی موصی انتقام‌جویی و تنبیه وارث محروم باشد نه تملیک به دیگران.

نظر اقلیت

وصیت به تمام ماترک به دو شکل انجام می‌شود 1- موصی تمام ماترک خود را به موجب وصیت به یک یا چند وارث می‌دهد. 2- موصی به موجب وصیت یک یا چند ورثه را از ارث محروم می‌کند در این دو فرض به نظر می‌رسد که باید قابل به تنزیل شد. وصیت تا ثلث نافذ است و مازاد بر ثلث نیاز به تنفیذ دارد و از ماده 837 قانون مدنی نیز همین مطلب فهمیده می‌شود. زیرا وصیت، محروم کردن بعضی از ورثه از ارث به منزله تملیک دیگران است و در صورتی‌که بیش از ثلث باشد با اجازه وارثان تنفیذ می‌شود و نمی‌توان به استناد نامشروع بودن جهت در نفوذ وصیت تردید کرد.