تاریخ نظریه: 1402/06/04
شماره نظریه: 7/1402/68
شماره پرونده: 1402-186/3-68ک
استعلام:
در راستای تبصره ماده 2 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399 «چنانچه دادگاه در حکم صادره مجازات حبس را بیش از حداقل مجازات مقرر در قانون تعیین کند، باید مبتنی بر بندهای مقرر در این ماده (ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392) و یا سایر جهات قانونی، علت صدور حکم به بیش از حداقل مجازات مقرر قانونی را ذکر کند. عدم رعایت مفاد این تبصره موجب مجازات انتظامی درجه چهار می‌باشد». تبصره یاد شده دلالت بر این موضوع دارد که قانونگذار قضات دادگاه‌های کیفری را مکلف نموده است که در تعیین مجازات حبس حداقل مقرر کیفر قانونی را به عنوان اصل و قاعده مد نظر قرار دهند و صدور حکم حبس بیش از حداقل مقرر قانونی بایستی استثنا محسوب و در راستای ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 اعمال گردد؛ اما قانونگذار در ماده 688 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1375، کیفر ارتکاب بزه تهدید علیه بهداشت عمومی را صرفاً حبس تا یک سال تعیین نموده است و هیچگونه حداقلی برای آن مشخص ننموده است؛ بنابراین چگونه می‌توان به موجب مقررات قانونی حداقل کیفر حبس بزه یادشده را مشخص و در آرای مربوطه قید نمود؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
مطابق تبصره الحاقی به ماده 18 قانون مجازات اسلامی مصوب 1399 چنانچه دادگاه در حکم خود نظر به تعیین مجازات حبس به بیش از حداقل مجازات مقرر قانونی داشته باشد، باید مبتنی بر بندهای مقرر در این ماده و یا سایر جهات قانونی، علت صدور حکم به بیش از حداقل مجازات قانونی را ذکر کند و همچنین با توجه به ملاک بند 2 ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین مصوب 1373 و تبصره الحاقی به ماده 37 قانون مجازات اسلامی مصوب 1399 و مواد 65 و 66 این قانون، قانونگذار صدور حکم به کمتر از 91 روز حبس به عنوان مجازات اصلی را جایز ندانسته است. بنابراین در فرض استعلام که مجازات قانونی جرم تا یک سال حبس و فاقد حداقل است چون نظر قانونگذار بر تعیین حبس کمتر از 91 روز نیست، لذا 91 روز حبس باید به عنوان ملاک قانونی تعیین مجازات در نظر گرفته شود.