صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/03/29
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر بندر ترکمن
موضوع
اظهار جلب ثالث
پرسش
آیا در جلب ثالث برابر ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی خواهان جلب ثالث الزاماً باید در جلسه اول جهات و دلایل خود را اظهار نماید یا اینکه نقش اظهار موضوعیت ندارد؟ به عبارت دیگر چنانچه در جلسه اول رسیدگی، اظهار جلب ثالث را ننماید از موجبات ایراد شکلی و قرار رد دعوی نامبرده تلقی می‌گردد؟
نظر هیات عالی
مطابق ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی هر یک از طرفین که جلب ثالثی را لازم بداند، می‌تواند در جلسه اول با ذکر جهات و دلایل، اظهار و تا سه روز پس از آن دادخواست بدهد، چنانچه در جلسه اول، اظهار نسبت به جلب ثالث ننموده و جهات و دلایل خود را ذکر ننماید، دادگاه وظیفه ندارد تا سه روز پس از ختم جلسه اول منتظر بماند؛ ولی می‌تواند چنانچه پرونده معد صدور رای باشد، اقدام به صدور رای نماید، به علاوه در صورتی که فقط اظهار شود و دلایل و جهات ذکر نگردد، دادگاه اعتنایی به اظهار جلب ثالث نخواهد کرد، مضافاً چنانچه هریک از اصحاب دعوا بدون اظهار یا اعلام دلایل در جلسه رسیدگی، پس از سه روز اقدام به طرح دعوای جلب ثالث نمایند، دعوای مزبور در قالب دادخواست جلب ثالث قابل پذیرش و قابل استماع نیست، مگر ادعای خود را به عنوان دعوای مرتبط مطرح نمایند. نظریه اکثریت تا حدودی که با این نظریه مطابقت دارد، تایید می‌شود.
نظر اکثریت
ماده 135 قانون آیین دادرسی بیان می‌دارد: هر یک از اصحاب دعوی جلب شخص ثالثی را لازم بداند می‌تواند تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده و ظرف سه روز پس از جلسه با تقدیم دادخواست از دادگاه درخواست جلب او را بنماید چه دعوا در مرحله نخستین باشد یا تجدیدنظر، اگر خواهان در جلسه اول دادرسی صرفاً درخواست جلب ثالث را اظهار نماید و لیکن جهات و دلایل درخواستش را قید نکند رویه قضایی بر آن است که درخواست خواهان پذیرفته می‌شود چرا که لفظ جهات که در ماده فوق الذکر آمده است در معنای هدف و غایت به کار رفته است؛ یعنی خواهان جلب ثالث باید هدف و غایتش از جلب ثالث را اظهار کند که در غالب موارد این گونه است که خواهان در ضمن توضیحاتش هدفش را هم بیان می‌کند و ما می‌توانیم همین توضیحات وی را در قالب جهات و دلایل او تلقی نماییم؛ مضافاً آن که با عنایت به استعمال فعل می‌تواند در ماده مذکور و آن که خواهان پس از اظهار درخواست جلب ثالث جهات و دلایل خود را قید نکند متعاقب آن در دادخواستی که باید ظرف سه روز تقدیم نماید به ترتیب ردیف خواهان و خوانده و جهات و ادله‌اش را تکمیل می‌کند و لذا مورد از موارد این نیست که موجب رد دعوی خواهان گردد؛ ایضاً استعمال فعل می‌تواند در این ماده می‌تواند ناظر به این موضوع باشد که خواهان جلب ثالث قبل از جلسه اول دادرسی هم می‌تواند دادخواست جلب ثالث مطرح نماید و حتماً لزومی ندارد که در جلسه اول مطرح کند؛ لذا اگر در متن ماده به جای می‌تواند از کلمه باید استفاده می‌شد حق طرح دادخواست جلب ثالث قبل از تشکیل جلسه اول تحت الشعاع قرار می‌گرفت اما در فرضی که خواهان در جلسه اول دادرسی نه درخواست جلب ثالث نماید و نه جهات و ادله‌ای اظهار کند که اگر قائل به پذیرش دادخواست متعاقب وی باشیم تقنین و حکمت ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی ابتر و عبث می‌گردد؛ لذا در این فرض دادخواست وی رد می‌گردد.
نظر اقلیت
اگر خواهان نفس جلب ثالث را در جلسه اول دادرسی اظهار نکند یا اینکه نفس جلب ثالث را مطرح کند اما جهات و دلایل آن را اظهار ننماید شرایط شکلی ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی رعایت نشده و قاضی رسیدگی‌کننده باید قرار رد یا عدم استماع صادر نماید. توجهاً به آنکه قاضی ممکن است پس از ختم جلسه اول علت تشکیل جلسه بعدی را تعیین کرده و یا اگر در پایان جلسه اول پرونده موعد صدور رای باشد، رای مقتضی صادر نماید و حال اگر خواهان جلب ثالث در جلسه اول اظهاری در خصوص جلب ثالث و یا جهات و دلایل آن ننماید، قاضی رسیدگی کننده چگونه می‌تواند پی ببرد که آیا شخص قصد تقدیم دادخواست جلب ثالث را دارد یا خیر؟ در تفسیر ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی با تمسک به قرینه صارفه می‌توان قائل به این نظر شد که عبارت می‌تواند در ماده مزبور به جمله تا پایان جلسه اول دادرسی جهات و دلایل خود را اظهار کرده بر نمی‌گردد؛ بلکه این فعل به قرینه صارفه به خط اول ماده اشاره می‌کند و مبین وجود اختیاری است برای هر یک از اصحاب دعوا که خواستار جلب ثالث است و در واقع اگر قانونگذار به جای فعل می‌تواند از کلمه باید استفاده می‌کرد این تصرف در اختیار خواهان و الزام وی بر خلاف اصول و سیاق و صحیح قانون‌نویسی است؛ لذا جلب ثالث هم باید در جلسه اول دادرسی، اصل جلب ثالث و هم دلایل و جهات جلب ثالث را اظهار نماید در غیر این صورت دادخواست او رد می‌گردد.
نظر ابرازی
ماده 135 قانون آیین دادرسی مدنی تفکیکی بین اظهار جلب ثالث و اظهار دلایل و جهات جلب ثالث قائل نشده و مرزی بین آنها ترسیم نکرده است؛ لذا حتی اگر خواهان جلب ثالث در جلسه اول دادرسی هیچگونه اظهاری در خصوص جلب ثالث و جهات آن نداشته باشد ولیکن تا سه روز پس از جلسه اول با تقدیم دادخواست جلب ثالث از دادگاه درخواست جلب او را بنماید، دادخواست او مورد پذیرش است در غیر این صورت قانونگذار باید در متن ماده 139 قانون آیین دادرسی مدنی به جای فعل می‌تواند مثلاً از فعل مکلف است استفاده می‌نمود؛ مضافاً آن که در حالت کلی اگر شخصی دادخواستی مطرح کند ولی دلیلی اظهار نکند قاضی بدان رسیدگی می‌کند چگونه ممکن است که در دعوای جلب ثالث که دعوای طاری است و خواهان آن دادخواست داده است به دعوای او رسیدگی نکرد؟ ضمن اینکه اگر اعتقاد بر این باشد که خواهان جلب ثالث باید در همان جلسه اول هم نفس جلب ثالث و هم جهات و دلایل آنها اظهار کند تفسیر فعل می‌تواند مندرج در ماده ذکر شده با مشکل مواجه است چرا که می‌تواند در حقیقت بدین معنی است که خواهان جلب ثالث اختیار دارد جهات و دلایل خود را در همان جلسه اول اظهار کرده و یا اینکه ظرف سه روز پس از جلسه اول دادرسی دادخواست جلب ثالث تقدیم نماید.