تاریخ نظریه: 1397/03/07
شماره نظریه: 7/97/394
شماره پرونده: 768-1/127-96
استعلام:
1- آیا دادگاه تجدیدنظر می‌تواند از پذیرش لایحه دفاعیه یا اعتراضیه وکیل که در مرحله تجدیدنظر اعلام وکالت کرده با ایراد به اینکه مرحله تبادل لوایح گذشته است خودداری کند؟ زیرا این امتناع از یک طرف به منزله عدم پذیرش وکیل در مرحله تجدیدنظر است که مغایر با مقررات راجع به وکالت است و از طرف دیگر با توجه به قطعیت آراء تجدیدنظر عملاً به منزله استنکاف از استماع و پذیرش ادله اصحاب دعوی درمرحله تجدیدنظر است که این امر نیز مغایر مقررات قانون آئین دادرسی مدنی است که ارائه دلیل یا استدلال جدید در مرحله تجدیدنظر را فاقد منع قانونی دانسته است و فقط ادعای جدید را قابل پذیرش ندانسته است؟
2- چنانچه دادگاه تجدیدنظر لایحه وکیل را در فرض یاد شده نپذیرد وکیل مذکور با چه راهکاری می‌تواند از حقوق موکل خود دفاع کند زیرا غالباً مراجعه به وکیل برای این است که به نحو تخصصی و با اشراف و لوایح فنی تخصصی وکیل موکل به حق خود برسد و لایحه وکیل در واقع غالباً به مطالبی می پردازد که چه بسا به علت عدم توانایی و اشراف موکل قبلاً در لایحه ای که در مرحله تبادل لوایح داده بیان نشده باشد.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
با تلقی اینکه استعلام راجع به آیین دادرسی مدنی است، برابر ماده 339 قانون آیین دادرسی در امور مدنی 1379، متقاضی تجدیدنظر باید دادخواست خود را ظرف مهلت مقرر تسلیم نماید و به موجب ماده 346 این قانون مدیر دفتر دادگاه بدوی ظرف دو روز از تاریخ وصول دادخواست و ضمائم آن و یا پس از رفع نقص، یک نسخه از دادخواست و پیوست های آن را برای طرف دعوا می فرستد که ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ پاسخ دهد، پس از انقضای مهلت یاد شده اعم از اینکه پاسخی رسیده یا نرسیده باشد، پرونده را به مرجع تجدیدنظر می فرستد. بنابر این؛ با توجه به مواد یاد شده و سایر مواد قانونی، اولاً فرض براین است که تجدیدنظرخواه، تجدیدنظر خواهی خود را در مهلت مقرر مطرح نموده و برای تجدیدنظرخوانده ارسال شده تا وی بتواند به آن پاسخ گوید، بنابر این، تجدیدنظر خواه نمی تواند بخشی از موارد مورد نظر خود را در مهلت مقرر و بهشی را به موجب لایحه ای در خارج از آن مهلت مطرح نماید، اما از سیاق ماده 346 قانون یاد شده استنباط می‌شود، پاسخ تجدیدنظر خوانده حتی پس از ممهلت ده روز مذکور در این ماده، قابل ترتیب اثر است و مهلت ده روز مذکور تنها به این معناست که دادگاه بدوی قبل از این مهلت نمی تواند پرونده را به دادگاه تجدیدنظر ارسال دارد. بنابر این، اگر وی پاسخ خود را متعاقباً، خواه به دادگاه تجدیدنظر تقدیم نماید، برای حفظ حقوق دفاعی وی باید به آن ترتیب اثر داده شود. ثانیاً اگر پاسخ تجدیدنظر خوانده حاوی نکاتی باشد که نیاز به اخذ توضیح از تجدیدنظرخواه باشد، دادگاه مکلف است حسب مورد با تعیین وقت رسیدگی یا بدون آن توضیحات تجدیدنظرخواه را اخذ نماید و اگر خود تجدیدنظر خواه هم بخواهد در پاسخ به دفاعیات تجدیدنظر خوانده مطالبی را طی لایحه ای مطرح نماید به نظر می‌رسد با منعی مواجه نیست و همین امر در مورد تجدیدنظر خوانده نیز صادق است، بنابر این، تقدیم لایحه های پی در پی از سوی یک طرف یا وکیل وی بدون آن که در پاسخ به مدافعات طرف مقابل باشد، با نظم دادرسی مغایر و موجب اطاله بی مورد دادرسی است، اما تقدیم لایحه تا جایی که در راستای اصل تناظر باشد، مادام که ختم دادرسی اعلام نشده است، با منعی مواجه نیست.