تاریخ نظریه: 1395/10/12
شماره نظریه: 7/95/2599
شماره پرونده: 1487-1/7-95
استعلام:
1- آیا تقسیم قسمتی از ماترک متوفی به معنای تقسیم تمام ماترک او تلقی می‌گردد؟
2- قسمتی از ماترک متوفی دو قطعه زمین قبل از تصویب تبصره الحاقی به ماده 946 قانون مدنی فروخته شده و ثمن آن بین ورثه تقسیم گردیده است با لحاظ این تصرفات آیا زوجه متوفی از بهای عرصه مابقی ترکه متوفی که 3 عدد خانه و 2 باب مغازه است که تا زمان تصویب تبصره الحاقی به ماده 946 قانون مدنی تقسیم نگردیده است ارث می برد؟
3- آیا زوجه متوفی قبل از تقسیم ترکه از اجرت المثل اموال غیر منقول متوفی ارث می برد؟
اگر ورثه از تقسیم و تحویل بهای ماترک غیر منقول امتناع نماید یا در پرداخت بهای سهم زوجه تأخیر نماید زوجه از اجرت المثل اموال غیر منقول ارث می برد یا خیر؟/
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
1- تقسیم قسمتی از ماترک به معنی تقسیم تمام ماترک نیست و الباقی ماترک طبق مقررات باید بین ورثه تقسیم شود.
2- در فرض سوال که ماترک متوفی شامل تعدادی اموال غیر منقول است که برخی از آنها قبل از تصویب تبصره الحاقی به ماده 946 قانون مدنی مصوب 26/5/89 بین ورثه تقسیم شده است، این امر مانع اجرای تبصره مذکور نسبت به الباقی ترکه در تعیین و احتساب سهم زوجه متوفی از بهای عرصه و اعیان نمی‌شود و نسبت به ماترکی که تا کنون یعنی تا زمان تصویب تبصره یاد شده تقسیم نشده است، حصه زوجه با لحاظ قیمت عرصه و اعیان تعیین می‌شود.
3و4- مطابق مادّه946 (اصلاحی 6/11/87) قانون مدنی« زوجه در صورت فرزنددار بودن زوج یک هشتم از عین اموال منقول و یک هشتم از قیمت اموال غیر منقول اعم از عرصه و اعیان ارث می برد. در صورتی که زوج هیچ فرزندی نداشته باشد سهم زوجه یک چهارم از کلیه اموال به ترتیب فوق می‌باشد». بنابراین زوجه از یک هشتم یا یک چهارم قیمت عرصه واعیان ارث می‌برد و چون اجرت‌المثل به عرصه و اعیان تعلق می‌گیرد، لذا تا زمانی که زوجه مالک عین عرصه و اعیان نشده است و فقط مالک قیمت آن است، نمی‌تواند اجرت‌المثل مطالبه نماید. بدیهی است هر زمان سایر ورثه بخواهند قیمت یک هشتم یا یک چهارم عرصه و اعیان را به زوجه بدهند، باید قیمت روز آن را به زوجه پرداخت نمایند و در صورتی که ورثه از پرداخت قیمت سهام زوجه خودداری نمایند ویک هشتم یا یک چهارم عرصه و اعیان به زوجه تعلق گیرد، مستحق مطالبه اجرت‌المثل از تاریخ تعلق خواهد بود./