صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/08/02
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر شاهین شهر
موضوع
رسیدگی خارج از نوبت به تعدیل اقساط مهریه
پرسش
باعنایت به بخشنامه اخیرریاست محترم قوه قضائیه به شماره 100/ 34859/ 900 - 97/7/22 مبنی بر ضرورت رسیدگی خارج از نوبت و بدون تعیین وقت رسیدگی جهت اتخاذ تصمیم دادگاه ها نسبت به تعدیل اقساط مهریه و با لحاظ مقررات قانونی و اصول حقوقی، ضمن اعلام راهکارهای اجرایی راجع به نحوه اعمال بخشنامه مزبور توأم با رعایت مقررات و موازین قانونی و اصول حقوقی ازجمله ضرورت تعیین وقت رسیدگی برای کلیه دعاوی در راستای رعایت اصل تناظر، اعلام فرمائید آیا رای دادگاه بدوی مبنی بر تعدیل اقساط مهریه قبل از قطعیت قابلیت اجرا دارد و آیا امکان تعدیل اقساط مهریه در قالب تصمیم قضایی (نه رای) وجود دارد و مبدا اعمال بخشنامه مزبور جهت تعدیل اقساط ازچه تاریخی می بایست لحاظ گردد و شامل اقساط معوقه می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
با توجه به تبصره 2 ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی « دادخواست تعدیل اقساط مهریه » دعوا تلقی می‌شود و باید با رعایت اصل تناظرو حقوق دفاعی خوانده رسیدگی شود و به همین منظور طبق ماده 64 قانون آیین دادرسی مدنی تعیین وقت رسیدگی با رعایت فرجه حداقل 5 روز از تاریخ ابلاغ تا وقت رسیدگی خارج از نوبت لازم و ضروری است و حکم غیر قطعی تعدیل همانند حکم غیر قطعی اعسار قابلیت اجراء دارد و عموماً ناظر به آینده است؛ مگر این که رای اصداری ناظر بر اقساط معوقه گذشته نیز باشد.
نظر اکثریت
با توجه به تکلیف مذکور در ماده 64 قانون آئین دادرسی مدنی مبنی بر لزوم تعیین وقت رسیدگی برای دعاوی و رعایت فرجه 5 روز از تاریخ ابلاغ تا وقت رسیدگی و نظر به اینکه در تبصره 2 ماده 11 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی به « دادخواست تعدیل » اشاره شده نه « درخواست تعدیل » و با این وصف دادخواست تعدیل دعوی محسوب می‌گردد و باید وقت رسیدگی تعیین گردد و مطابق با اصول مسلم حقوقی از جمله اصل تناظر و رعایت حقوق دفاعی خوانده نیز تعیین وقت رسیدگی برای دادخواست تعدیل الزامی است و لیکن با توجه به ضرورت تسریع در امر رسیدگی، در عمل مطابق با ماده 14 قانون نحوه اجرای محکومیتهای مالی باید با تعیین وقت خارج نوبت و در کمترین زمان ممکن به دادخواست تعدیل رسیدگی کرد و باید در قالب « حکم » تصمیم گرفت و حکم غیر قطعی تعدیل مانند حکم غیر قطعی اعسار قابل اجراست و اصل براین است که حکم تعدیل ناظر به آینده است، مگر دادگاه احراز کند که تعدیل باید ناظر به اقساط گذشته نیز باشد و از تاریخ احراز شرایط تعدیل، می توان تعدیل کرد.
نظر ابرازی
نظر به اینکه دادگاه در دعوی تقسیط قبلی کلیه شرایط و اوضاع قضیه را احراز و حکم به تقسیط داده و در شرایط اخیر اقتصادی کشور نوسانات شدید اقتصادی ایجاد شده و فرض براین است که در وضعیت معیشتی و درآمد زوج تغییری ایجاد نشده و به دلیل نوسانات اقتصادی هزینه های زوج افزایش یافته و درهمین راستا بخشنامه مزبور به لحاظ شرایط فوق العاده اقتصادی کشور صادر گردیده، دادگاه می‌تواند بدون تعیین وقت رسیدگی و در وقت فوق العاده در قالب تصمیم قضائی به استناد بخشنامه مزبور اقساط را تعدیل کند و توجیه این نظر این که دادگاه رسیدگی مجدد نمی کند و در راستای نحوه اجرای حکم تقسیط قبلی تصمیم جدید را اتخاذ می‌نماید و ضمناً تعدیل ناظر به آینده (از تاریخ تقدیم دادخواست به بعد) است و چنانچه زوج اقساط معوقه داشته باشد می بایست نسبت به آنها دعوی اعسار مطرح نماید.