طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1396/12/10
برگزار شده توسط: استان آذربایجان شرقی/ شهر سراب

موضوع

طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

پرسش

آیا طرح دعوای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی، مستلزم پرداخت هزینه دادرسی مربوط به دعاوی غیرمالی می‌باشد یا خیر؟

نظر هیئت عالی

نظر به اینکه مطابق ماده 502 قانون آیین دادرسی مدنی و ماده 3 قانون وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین، هزینه دادرسی اعم از هزینه‌های دادرسی به مفهوم عام و هزینه‌های دادرسی به معنای خاص می‌باشد؛ لیک منظور قانون‌گذار از معافیت موقت از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه‌های دادرسی مندرج در بند 1 ماده 513 قانون آیین دادرسی مدنی، هزینه دادرسی در معنای خاص است که شامل دعاوی مالی و غیرمالی می‌شود؛ اما اعسار از پرداخت هزینه دادرسی صرفاً ناظر بر دعوایی است که در مورد آن درخواست به عمل آمده و تسری حکم اعسار یا معافیت موقت از پرداخت هزینه دادرسی نسبت به دعوی اعسار که یک دعوی غیرمالی است، مستلزم درخواست مدعی اعسار می‌باشد و به محض طرح چنین درخواستی از ناحیه خواهان، نامبرده از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار از هزینه دادرسی مزبور معاف خواهد بود و نیازی به رسیدگی علیحده نسبت به آن وجود ندارد.

نظر اتفاقی

ماده 502 قانون آیین دادرسی مدنی هزینه دادرسی را تعریف نموده است و با توجه به اینکه طبق بند 1 ماده 513 قانون آیین دادرسی مدنی، پس از اثبات اعسار، معسر می‌تواند از معافیت موقت از تادیه تمام یا قسمتی از هزینه دادرسی در مورد دعوائی که برای معافیت از هزینه آن ادعای اعسار شده است استفاده نماید و طبق این مقرره در صورتی که اعسار از هزینه دادرسی ثابت شود، فرد معسر فقط از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اصلی که ضمن آن ادعای اعسار از هزینه دادرسی مطرح شده است معاف خواهد بود و از این مقرره، معافیت از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار استنباط نمی‌شود. برای مثال اگر شخصی همراه با دعوای مطالبه وجه، دعوای اعسار از هزینه دادرسی دعوای مطالبه وجه را مطرح نماید. با توجه به مقرره فوق الذکر، در صورت اثبات اعسار، خواهان از پرداخت هزینه دادرسی مطالبه وجه معاف خواهد بود نه هزینه دادرسی ادعای اعسار و مطابق ماده 14 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی نیز دعوای اعسار غیرمالی می‌باشد و لذا نیازمند پرداخت هزینه دادرسی دعوای غیرمالی خواهد بود مگر این‌که شخص از پرداخت هزینه دادرسی به طورکلی معاف باشد (مانند موارد ذکر شده در تبصره الحاقی ماده 505 قانون آیین دادرسی مدنی) ولی فرض دیگری که باید مدنظر قرار داد این است که فرد ضمن دادخواست مطالبه وجه و ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی آن، ادعای اعسار از پرداخت هزینه دادرسی خود اعسار را نیز مطرح نماید که در این حالت می‌توان وارد رسیدگی شد و در صورت احراز اعسار در این مورد فرد را از پرداخت هزینه دادرسی دعوای اعسار نیز معاف نمود.