صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/09/16
برگزار شده توسط: استان اصفهان/ شهر اصفهان
موضوع
لزوم تبعیت از مرجع تجدیدنظر در صورت ایراد مستثنیات دین
پرسش
زوجه در پرونده اجرای ثبت در راستای وصول مهریه خود یک عدد پلاک ثبتی معرفی می‌نماید، حسب رای دادگاه آن پلاک ثبتی مستثنیات دین شناخته می‌شود و در دادگاه تجدیدنظر هم تائید می‌گردد و بنابراین رفع توقیف می‌گردد؛ سپس زوجه مهریه خود را از دادگاه مطالبه می‌نماید، پرونده به دادگاه خانواده ارجاع و حکم محکومیت زوج به پرداخت مهریه صادر می‌شود و زوجه همان پلاک ثبتی را به اجرای احکام دادگستری معرفی می‌نماید؛ حال سوال این است، با توجه به ماده 252 قانون آیین دادرسی مدنی که مرجع رسیدگی به ایراد مستثنیات دین را دادگاه صادر کننده اجراییه دانسته و با توجه به اینکه مستثنیات دین یک امر حادث است؛ در صورت ایراد مستثنیات دین آیا اجرای احکام دادگاه خانواده مکلف به تبعیت از نظر دادگاه تجدیدنظر فوق می‌باشد یا باید مجدداً وارد رسیدگی شود؟
نظر هیات عالی
نظریه اتفاقی مورد تائید است. ایسار و اعسار و مستثنیات دین از اموری است که تحت شرایط و اوضاع و احوال خاصی متغیر هستند و اصطلاحاً گفته می‌شود امر حادث لذا هر دادگاه مجری حکم قطعی در صورت تعرفه ملک برای اجرای حکم و اعتراض محکوم‌علیه و ادعای مستثنیات دین بودن، وارد رسیدگی می‌شود و در این حالت، رای و تصمیم مرجع قضایی قبلی به عنوان یک قرینه یا اماره قضایی بر مستثنیات دین بودن ملک قابلیت بهره‌برداری قضایی را دارد ولی لازم الاتباع نیست.
نظر اتفاقی
در فرض سوال، صرف‌نظر از صلاحیت دادگاه، جهت رسیدگی به ادعای مستثنیات دین مدیون؛ چون به موجب ماده 525 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورت بروز اختلاف، نسبت به متناسب بودن اموال و اشیاء توقیف شده با شئون و نیاز محکوم‌علیه، تشخیص دادگاه صادر کننده حکم لازم الاجراء، ملاک عمل خواهد بود؛ به نظر می‌رسد اولاً؛ تشخیص دادگاه؛ اوصاف و شرایط حکم را نداشته و صرفاً یک تصمیم قضایی است. ثانیاً؛ دادگاه صادر کننده حکم لازم الاجراء، تکلیفی به تبعیت از تشخیص محاکم قبلی ندارد و دادگاه صادر کننده حکم لازم‌الاجرا، بدون ورود به امر حادث می‌تواند بنابر نوع و میزان مال توقیف شده و شرایط محکوم‌علیه، مستقلاً تشخیص خود را نسبت به موضوع اختلاف اعلام کند.