صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/06/18
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر سمنان
موضوع
مرجع صالح در رسیدگی به دعوای انحلال و فسخ نکاح
پرسش
مطابق تبصره2 ماده 1 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 که می‌گوید: «در حوزه قضایی بخش‌هایی که دادگاه خانواده تشکیل نشده است، دادگاه مستقر در آن حوزه با رعایت تشریفات مربوط و مقررات این قانون به کلیه امور و دعاوی خانوادگی رسیدگی می‌کند، مگر دعاوی راجع به اصل نکاح و انحلال آن که در دادگاه خانواده نزدیکترین حوزه قضایی رسیدگی می‌شود.»
اگر موضوع دعوا فسخِ نکاح و به اعتبار محل اقامت زوجه به آن در صلاحیت حوزه قضایی میامی باشد لیکن در شهرستان میامی، دادگاه خانواده تشکیل نشده باشد آیا دادگاه باید قرار عدم صلاحیت به شایستگی دادگاه‌های عمومی میامی صادر کند یا این که باید به شایستگی دادگاه‌های خانواده شهرستان شاهرود قرار عدم صلاحیت صادر کند؟
نظر هیئت عالی
در فرض سوال، دادگاه میامی که از نظر تقسیمات قضایی، بخش تلقی می‌شود، بنا به تصریح تبصره 2 ماده یک قانون حمایت خانواده، با توجه به عدم تشکیل دادگاه خانواده، صلاحیت رسیدگی به کلیه امور دعاوی خانوادگی را به جز دعاوی راجع به اصل نکاح و انحلال آن را دارد؛ در ضمن نظریه مشورتی شماره 4/7/252 مورخ 1392/2/14 اداره کل حقوقی قوه قضائیه موید این استنباط است.
نظر اکثریت
با عنایت به این که خوانده -زوجه- در شهرستان میامی مقیم است و موضوع از شمول ماده 13 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی خارج است- زیرا عقد نکاح، دعوای مالی و بازرگانی نیست- و به اعتبار ماده 11 قانون مذکور و اصل صلاحیت دادگاه محل اقامت خوانده باید دادگاه صلاحیتدار محل اقامت خوانده مدنظر قرار گیرد و چون در شهرستان میامی تشکیلات دادگاه‌های عمومی حقوقی ایجاد شده و دیگر دادگاه بخش محسوب نمی‌شود. در صوت اعتقاد به عدم صلاحیت دادگاه خانواده سمنان، رسیدگی به دعوای انحلال نکاح مانند فسخ با توجه به استقرار دادگاه عمومی حقوقی در شهرستان میامی، دادگاه عمومی حقوقی شهرستان میامی، صالح به رسیدگی این دعوا خواهد بود.
نظر اقلیت
چون در شهرستان میامی، دادگاه خانواده تشکیل نشده و رسیدگی به دعاوی انحلال نکاح مانند فسخ به جهت اهمیتی که دارند بر عهده دادگاه‌های تخصصی خانواده قرار دارد. بنابراین با عدم ایجاد دادگاه خانواده در دادگستری شهرستان میامی، این وظیفه مطابق تبصره 2 ماده 1 قانون حمایت خانواده مصوب 1391 بر عهده نزدیکترین دادگاه خانواده نزدیک به شهرستان میامی یعنی دادگاه خانواده شهرستان شاهرود قرار دارد.