صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/01/24
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گنبدکاووس
موضوع
پرداخت فاضل دیه
پرسش
آقای الف به اتهام قتل عمدی خانم ب محکوم به قصاص گردیده است، اولیاء دم خانم ب برای پرداخت فاضل دیه بخشی از دیه را به حساب دادگستری واریز و مابقی را در سال بعد و بعد از افزایش میزان دیه واریز نموده‌اند با این توصیف بیان فرمایید آیا امکان پرداخت بخشی از فاضل دیه بدون توافق با محکوم وجود دارد؟ و در فرض مطروحه آیا مبلغ پرداختی اول می‌بایست به عنوان درصدی از دیه کسر و افزایش نرخ دیه صرفاً نسبت به مابقی مبلغ پرداخت نشده، اعمال گردد؟
نظر هیئت عالی
تا پیش از اخذ اذن مقام رهبری یا نماینده وی جهتی برای دریافت تفاضل دیه از ولی دم نمی‌باشد و صرف اخذ توضیح در راستای آمادگی جهت پرداخت تفاضل دیه کفایت می‌کند بنابراین در صورتیکه قبل از تشریفات مذکور تفاضل دیه پرداخت شود به سبب گذشت مدت زمان مدید محکوم‌به استحقاق دریافت تفاضل دیه به نرخ سال اجرای قصاص را دارا می‌باشد. اما چنانچه بعد از اخذ اذن در اجرای قصاص تفاضل دیه دریافت شود نظریه اکثریت قضات محترم مورد تایید است.
نظر اکثریت
قانونگذار محترم در ماده 488 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مهلت برای پرداخت دیه را از زمان وقوع جنایت مشخص نموده است و لیکن با توجه به اینکه حسب ماده 14 قانون مذکور دیه به عنوان یکی از مجازات‌ها شناخته شده است، در حالی که در فرض سوال بحث فاضل دیه می‌باشد که پرداخت کننده آن مرتکب جنایت نشده‌اند بلکه از وقوع جنایت متضرر شده‌اند، لذا پرداخت فاضل دیه مقرره خاصی برای مهلت پرداخت ندارد و حسب ماده 490 قانون مذکور معیار، قیمت زمان پرداخت است و با توجه به ماده 429 قانون مذکور تا زمانی که محکوم به وضعیت نامعین خود شکایت نکند این اولیاء دم اختیار دارد که به طور کامل یا به صورت اقساطی فاضل دیه را پرداخت کند. زیرا زمانی که فاضل دیه را به صورت کامل پرداخت ننماید اثر قانونی ندارد و حکم قصاص اجرا نمی‌گردد لذا پرداخت بخشی از فاضل دیه قبل از این دادگاه صادر کننده حکم به استناد ماده 429 قانون مجازات اسلامی مهلت مشخص نماید، نیازی به توافق محکوم ندارد.
نسبت به قسمت دوم سوال مطروحه با توجه به ماده 490 قانون مجازات اسلامی مصوب 1390 که معیار پراخت، قیمت زمان پرداخت است لذا مبلغ پرداختی را باید درصد گرفت و هر درصدی که درآمد مابقی را به قیمت روز درصد می‌گیریم و باید مابه‌التفاوت را واریز نماید. مثلاً اگر مبلغ واریزی 10% فاضل دیه باشد اولیاء دم باید در سال جدید 90% فاضل دیه جدید را پرداخت نماید.
نظر اقلیت
با توجه به اینکه ماده 488 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 مهلت پرداخت دیه را به صورت کامل بیان نموده است لذا شامل فاضل دیه نیز می‌گردد و حسب تبصره ماده مذکور چنانچه پرداخت کننده در بین مهلت‌های مقرر نسبت به پرداخت تمام یا قسمتی از دیه اقدام نماید، مکلف به دریافت می‌باشد و چنانچه بخواهد خارج از این مهلت‌های مقرر اقدام نماید نیازمند موافقت با محکوم می‌باشد.
نسبت به قسمت دوم سوال با توجه به این که معیار قیمت زمان پرداخت است لذا مبلغ واریز شده را باید جزئی از قیمت فاضل پرداخت سال جدید محاسبه کرد و آن مبلغ را کسر کرد. برای مثال اگر مبلغ واریزی دیه 10 میلیون تومان باشد در سال جدید باید مابقی را تا قیمت روز فاضل دیه پرداخت نماید.