صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1390/03/30
برگزار شده توسط: استان لرستان/ شهر خرم آباد
موضوع
طرح دعوا علیه ولی قهری در استیذان دختر باکره از دادگاه برای ازدواج
پرسش
در اجرای مواد 1043 و 1044 قانون مدنی، در مورد دختر باکره‌ای که ولی قهری وی از اجازه ازدواج مضایقه کند یا امکان استیذان از او عادتاً ممکن نباشد؛ آیا جهت استیذان از دادگاه نیاز به طرح دعوا مطابق قانون آیین دادرسی مدنی به طرفیت ولی قهری است یا این‌که به صرف درخواست، دادگاه می‌تواند خارج از نوبت به موضوع رسیدگی کند و در صورت لزوم، اذن ازدواج را به دختر باکره بدهد؟
نظر هیئت عالی
اتفاق‌نظر اعلام شده موجه بوده صائب است؛ زیرا اذن پدر طبق ماده 1043 قانون مدنی شرط است و در صورت عدم تنفیذ، عقد ازدواج دختر باکره که بدون اذن پدر ازدواج کرده است باطل خواهد بود. مطابق ماده 1044 قانون مدنی در صورتی‌که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشد و استیذان از آن‌ها نیز عادتاً غیر ممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد وی می‌تواند اقدام به ازدواج کند. به موجب تبصره این ماده ثبت این ازدواج در دفترخانه، منوط به احراز موارد فوق در دادگاه خانواده و در جایی که این دادگاه تشکیل نشده باشد در دادگاه عمومی خواهد بود. بنابراین، در هر دو صورت منطبق با مواد 1043 و 1044 قانون مدنی و عمومات قانونی، نیاز به تقدیم دادخواست به دادگاه ذی‌صلاح وجود دارد.
نظر اتفاقی
با توجه به ماهیت مواد 1043 و 1044 قانون مدنی و ولایتی که ولی قهری دارد از جمله رعایت مصلحت فرزند (دختر)، باید دعوا به طرفیت ولی قهری طرح و طبق تشریفات آیین دادرسی مدنی وقت رسیدگی تعیین و طرفین دعوت به رسیدگی شوند و دلایل آن‌ها استماع و حکم مقتضی صادر شود. در هر دو ماده نیاز به رعایت تشریفات است و باید طبق مقررات آ.د.م رسیدگی و حکم صادر شود. خصوصاً با توجه به این‌که در تبصره ماده 1044 تأکید شده که ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط به احراز موارد فوق در دادگاه مدنی خاص است، برای احراز شرایط مندرج در این ماده نیاز است که پس از ثبت تقاضای خواهان، وقت رسیدگی تعیین و طرفین دعوت به رسیدگی شوند؛ در صورتی‌که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشد و آدرس وی نیز درست نباشد و یا مفقود‌الاثر باشد نسبت به انتشار آگهی و دعوت به رسیدگی از این طریق اقدام و سپس تصمیم مقتضی اتخاذ شود.