صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/01/26
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر مرودشت
موضوع
بررسی ضرورت طرح دعوی اثبات وقوع عقد هبه و اثبات رجوع از هبه، در کنار دعوی استرداد مال موهوبه
پرسش
آیا واهب برای استرداد موهوبه، می‌بایست در کنار طرح دعوی استرداد، دعوای اثبات وقوع عقد هبه و اثبات رجوع از هبه را نیز مطرح نماید یا آنکه نیاز به طرح دعاوی مزبور نیست؟
نظر هیات عالی
بدیهی است اقتضای طرح دعوای استرداد عین موهوبه در وضعیتی که قرارداد هبه یا هبه‌نامه عادی یا رسمی وجود ندارد یا متهب منکر وقوع عقد هبه یا ادعای جعل مستند ابرازی خواهان می‌باشد، اثبات عقد هبه می‌باشد. گاهی ادعای بطلان عقد هبه به لحاظ عدم تحقق قبض عین موهوبه (ماده 798 ق.م) و به دنبال آن استرداد عین موهوبه در یک دادخواست و دعوا مطرح می‌باشد؛ گاهی بحث اثبات تحقق عقد هبه صحیح و استرداد عین موهوبه با ادعای اعلام فسخ عقد هبه یا موجود بودن عین موهوبه طبق ماده 803 قانون مدنی مطرح است. در هر دو صورت طرح خواسته‌های متعدد در یک دادخواست (ستون خواسته) قابلیت استماع و رسیدگی دارد؛ به عنوان مثال: 1. اعلام بطلان عقد هبه به لحاظ عدم تحقق قبض عین موهوبه و استرداد مال (عین موهوبه)
2. اعلام فسخ قرارداد (عقد هبه) و استرداد عین موهوبه. نکته: در صورتی که استرداد عین موهوبه به استناد ماده 803 قانون مدنی باشد، تحقق و احراز عقد هبه و سبب و جهت رجوع از هبه با رسیدگی به دعوی مذکور، مورد بررسی ماهوی قرار می‌گیرد و رسیدگی به دعوی استرداد عین موهوبه منوط و نیازمند اثبات عقد هبه در یک دادخواست و دعوای علی‌حده نیست.
نظر اکثریت
طرح دعوی استرداد مال موهوبه کفایت می‌کند و نیازی به طرح دعوی اثبات تحقق هبه یا اثبات رجوع از آن نیست چه آنکه خواهان می‌تواند در قالب طرح دعوی استرداد،هم وقوع عقد هبه و هم رجوع خود از آن را ثابت نماید.به‌عبارت‌دیگر در اینجا عقد هبه و رجوع از آن سبب و جهت دعوی استرداد است که می‌بایست توسط خواهان اثبات شود و نیاز به طرح دعوی علی‌حده‌ای با عناوین مزبور نیست.
نظر اقلیت
برای آنکه خواهان مستحق استرداد مالی شناخته شود که مدعی است به عنوان هبه به خوانده اعطاء نموده و سپس از آن رجوع نموده است، می‌بایست ابتدائاً وقوع عقد هبه را اثبات نماید تا اساس رابطه قراردادی میان طرفین و تسلیم مال به متهب اثبات شود؛ وانگهی باید در قالب طرح دعوی مقتضی، اثبات نماید که از هبه رجوع نموده است و این موضوع را می‌توان با ضرورت طرح دعوی اعلام و تائید فسخ عقد به عنوان مبنای طرح دعوی استرداد موضوع عقد قیاس نمود؛ لذا برای استرداد مال موهوبه، اثبات عقد هبه و ایقاع رجوع از آن، در قالب طرح دعوی مقتضی ضرورت دارد.