تاریخ نظریه: 1398/10/03
شماره نظریه: 7/98/1419
شماره پرونده: ح9141-67-89
استعلام:
مستدعی است سوال ذیل را جهت بهره برداری در پرونده‌های قضایی و ارتقا کیفیت رسیدگی به این مرجع ارایه دهید.
سوال: زوج دادخواستی مبنی بر استرداد هدایای دوران عقد و شیربها می‌دهد و زوجه مدعی می‌شود برخی از هدایا تلف شده و برخی از هدایا نیز فروخته شده است.
الف آیا به صرف ادعای زوجه مبنی بر تلف شدن هدایا و فروخته شدن هدایا دادخواست زوج رد می‌شود و زوجه مکلف به ارایه دلیل نیست؟ و زوج مکلف به ارایه دلیل بر موجود بودن طلاها است.
ب ماهیت شیربها چیست و آیا قابل استرداد است./ع
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
الف- اولا، در فرض سوال که نامزدی به عقد نکاح منجر شده و زوج استرداد هدایا را خواستار شده است، موضوع از شمول حکم مقرر در ماده 1037 قانون مدنی خارج است. ثانیا، در این فرض، قاضی رسیدگی‌کننده باید حسب مورد و بر اساس اراده طرفین و با تعیین ماهیت حقوقی موضوع حسب مورد بر اساس احکام حاکم بر آن اتخاذ تصمیم نماید و چنان‌چه موضوع را مشمول عنوان عقد هبه تشخیص دهد، در صورت بقای عین موهوبه با رعایت ماده 803 قانون مدنی رفتار نماید. ثالثا، در فرض سوال که زوجه مدعی تلف هدایا (طلاجات) است، با توجه به این‌که در تحویل هدایا به زوجه تردید نیست و اصل بر بقا و عدم تلف این قسم هدایا است، زوجه که مدعی تلف است باید این امر را به اثبات برساند.
ب- در خصوص ماهیت حقوقی شیربها باید گفت شیربها امری عرفی است و در قانون حکم خاصی در خصوص آن بیان نشده است. با عنایت به مسأله 9 جلد سوم تحریرالوسیله امام خمینی (ره) در فصل مربوط به مهر که در خصوص شیربها چنین بیان شده است: «اگر دادن و گرفتن شیربها به عنوان جعاله برای عمل مباحی است در جواز و حلال بودن آن اشکالی نیست... و اگر به عنوان جعاله نباشد پس اگر شوهر به طیب نفس به نزدیکان دختر می دهد اگر چه به خاطر جلب نظر او و جلب محبت او و راضی نمودن او باشد، چون که رضایت او ذاتاً مقصود است با آن که رضایت دختر بستگی به رضایت او دارد پس به ملاحظه این جهات، شوهر به طیب خاطر آن مال را بذل می‌نماید...»؛ بنابراین قاضی رسیدگی کننده باید با بررسی اوضاع و احوال پرونده به تحلیل اراده طرفین برای کشف قصد واقعی آن ها اقدام و حسب مورد راجع به استرداد یا عدم استرداد آن اتخاذ تصمیم کند./