صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1400/08/06
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر رامسر
موضوع
نحوه محاسبه ایام بازداشت قبلی در دو پرونده متفاوت پس از پذیرش اعاده دادرسی در پرونده اول
پرسش
شخصی دو محکومیت دارد. اولی بابت سرقت (16 ماه حبس تعزیری) و دومی بابت مواد مخدر(18 ماه حبس تعزیری). محکومیت اول در برج 4 به زندان اعلام می‌شود و محکومیت دوم در برج 5 همان سال به زندان اعلام گردیده و در ردیف اجرا قرار می‌گیرد. پس از گذشت یک سال و نزدیک شدن به اتمام مدت حبس پرونده اول، تقاضای اعاده دادرسی محکوم‌علیه بابت پرونده اول پذیرفته می‌شود و از این اتهام تبرئه می‌شود و شخص وارد محکومیت دوم می‌شود. حال آیا می‌توان ایامی که محکوم‌علیه بابت پرونده اول به ناحق در حبس به سر می‌برده در پرونده دوم لحاظ کرد؟ در صورت مثبت بودن پاسخ، مبدا شروع این محاسبه چه زمانی خواهد بود؟
نظر هیات عالی
مستفاد از مواد 515، 516 و 517 و تبصره 1 یک ماده 529 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مبنی بر ضرورت محاسبه ایام بازداشت قبلی توسط مقامات قضایی اعم از دادگاه و دادسرا و نیز لزوم اجتناب از توقیف و بازداشت غیرقانونی و تحمیل مجازات بیش از میزان محکومیت و با عنایت به ماده 377 قانون موصوف که مقرر داشته در مواردی که با احتساب ایام بازداشت قبلی متهم، حکم غیر قطعی محکومیت اجرا شده محسوب میگردد. در فرض سوال احتساب ایام بازداشت قبلی بابت محکومیت دوم متهم فاقد منع قانونی است.
نظر اکثریت
با توجه به اینکه محکوم‌علیه به ناحق بابت پرونده اول در حبس به سر می‌برد و در صورت عدم وجود این محکومیت می‌بایست وارد محکومیت دوم می‌گردید و به انتهای آن نیز نزدیک می‌گردید؛ لذا می‌بایست این ایامی را که بابت محکومیت اول تحمل نموده نیز در محکومیت دوم لحاظ کرد. از طرفی اخذ وحدت ملاک از ماده 255 قانون آیین دادرسی کیفری مبنی بر مطالبه خسارت وارده در اثر بازداشتی که منتهی به منع تعقیب گردیده است، قابل پذیرش نمی‌باشد چراکه اولا؛ این خسارت از طرف بیت‌المال پرداخت میگردد و پرداخت وجوه از بیت‌المال به‌صورت انحصاری و به موجب نص است و حال که در خصوص فرض سوال نص صریح وجود ندارد نمی‌توان از مقررات ماده 255 وحدت ملاک گرفت و دوماً؛ صراحت ماده در خصوص مواردی است که بازداشت منتهی به منع تعقیب گردیده و نه پذیرش اعاده دادرسی. مضافاً با توجه به اینکه در این خصوص نص خاص وجود ندارد و نمی‌توان مراد قانونگذار را کشف کرد، باید سراغ تفسیر به نفع متهم رفت و تفسیر به نفع متهم این اقتضا را دارد که این ایام در محکومیت دوم نیز محاسبه گردد.
در این حالت مبدا محاسبه این ایام، تاریخی است که محکومیت دوم به زندان اعلام شده است چراکه تضییع حقوق محکوم‌علیه از آن تاریخ شروع شده است و پیش از آن محکومیت قطعی برای وی صادر نشده بوده است.
نظر اقلیت
با توجه به اینکه مقرره خاصی در این خصوص پیش‌بینی نشده است می‌توان از مفاد ماده 255 قانون آیین دادرسی کیفری وحدت ملاک گرفت. در خصوص محاسبه ایام محکومیت پیشین تنها می‌توان به ماده 27 قانون مجازات اسلامی استناد جست که در آنجا صرفاً در خصوص ایام بازداشت قبلی که مربوط به همان اتهام است اشاره شده است لکن در فرض سوال این ایام بازداشت مربوط به اتهام دیگری است و نمی‌توان ایامی که شخص در حال تحمل محکومیت دیگر بوده است را بابت محکومیت دوم محاسبه کرد و از ماده 27 چنین برداشتی نمی‌شود. بنابراین صحیح آن است که با مراجعه به عمومات فرض سوال را جایگاه اعمال ماده 255 بدانیم؛ لذا با توجه به منفی بودن پاسخ سوال اول، پاسخ به سوال دوم نیز منتفی است.