صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1399/09/18
برگزار شده توسط: استان گیلان/ شهر املش
موضوع
بررسی امکان شکایت کیفری تصرف عدوانی علیه مستاجر پس از انقضای مدت قرارداد
پرسش
مستأجر پس از انقضای قرارداد اجاره و تقاضای موجر، از تخلیه منزل مسکونی استنکاف می‌نماید و موجر اقدام به شکایت کیفری تصرف عدوانی می‌نماید؛ آیا عمل مستأجر دارای وصف کیفری می‌باشد؟
نظر هیئت عالی
با توجه به اینکه در روابط موجر و مستأجر، تصرف عین مستأجره از سوی مستأجر براساس قرارداد اجاره (اذن موجر) و نه عدوان می‌باشد بنابراین فرض پرسش از شمول بزه تصرف عدوانی موضوع ماده 690 قانون تعزیرات مصوب 1375 خارج است و انقضای مدت اجاره و عدم تخلیه ملک از سوی مستأجر نیز فاقد وصف کیفری است.
نظر اکثریت
عمل مستأجر فاقد وصف کیفری می‌باشد و موجر می‌تواند از طریق محکمه حقوقی و با خواسته تخلیه عین مستأجره احقاق حق نماید. چنانچه قائل به جرم بودن رفتار مستأجر باشیم جایگاه حقوقی تخلیه زیر سوال می‌رود و عنصر عدوانی بودن در فرض مساله محذور می‌باشد. مضافاً اینکه مستاجر ممکن است در دفاع از خود به تمدید شفاهی قرارداد اجاره یا عدم پرداخت مبلغ و دیعه از سوی موجر استناد نماید که تمامی این موارد می‌بایست در دادگاه حقوقی مورد بررسی و رسیدگی قرار گیرد و مستأجر با اذن، وارد منزل مسکونی گردیده است ولی پس از اتمام قرارداد با غاصب است و موجر مستحق اجرت‌المثل می‌باشد و نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد مستأجر ادعای مالکیت ندارد و صرفاً عین مستأجره را در تصرف خود دارد. در پاسخ به گروه اقلیت که معتقدند رفتار مستأجر منطبق با عنوان مجرمانه موضوع ماده 691 منصرف از رابطه قراردادی می‌باشد؛ با عنایت به جمیع مراتب معنونه رفتار مستأجر دارای وصف کیفری نیست و موجر می‌بایست از طریق محکمه حقوقی اقدام و احقاق حق نماید.
نظر اقلیت
در فرض مساله عمل مستأجر منطبق با عنوان مجرمانه تصرف عدوانی نمی‌باشد لیکن مشمول ماده 691 از قانون مجازات اسلامی مصوب 1375 می‌باشد چراکه ماده مذکور مقرر نموده: «هرکس به قهر و غلبه داخل ملکی شود که در تصرف دیگری است اعم از آنکه محصور باشد یا نباشد یا در ابتدای ورورد به قهر و غلبه نبوده ولی بعد از اخلاص متصرف به قهر و غلبه مانده باشد علاوه بر رفع تجاوز هر مورد به یک ماه تا شش ماه حبس محکوم می‌شود و از زمانی که قرارداد اجاره به اتمام رسیده و موجر تقاضای تخلیه مسکونی نموده و مستأجر استنکاف نموده است، سوءنیت وی محرز گردیده و مشمول ماده فوق‌الذکر خواهد شد و هیچ منافاتی ندارد یک رفتار همزمان دارای وصف کیفری و حقوقی باشد.»