تاریخ نظریه: 1395/10/28
شماره نظریه: 7/95/2746
شماره پرونده: 1668-192-95
استعلام:
حسب ماده 2 قانون زمین شهری مصوب 22/6/66 عنوان گردیده اراضی شهری زمین‌هایی است که در محدوده قانونی وحریم استحفاظی شهرها وشهرک‌ها قرار دارد و در ماده 3 قانون مذکور اعلام شده اراضی موات شهری زمین‌هایی است که سابقه عمران و احیا نداشته باشد زمین‌های مواتی که علی‌رغم مقررات قانونی لغو مالکیت اراضی موات شهری بدون مجوز قانونی از تاریخ 5/4/58 به بعد احیاء شده باشد همچنان در اختیار دولت است چنانچه مشخص می‌باشد ماده 2 قانون زمین شهری محدوده جغرافیایی قانون مذکور را مشخص نموده و با توجه به اینکه در قانون لغو مالکیت و قانون اراضی شهری محدوده مورد عمل محدوده قانونی شهرها بوده حریم استحفاظی شهرها را نیز به محدوده شمول قانون اضافه نموده است و در ماده 3 قانون مذکور نیز ضمن تعریف اراضی موات زمان تشخیص را مشخص و5/4/58 تصریح نموده و مراجع قضائی نیز بر همین مبنا اقدام به ملاک قرار دادن احیاء اراضی درتاریخ 5/4/58 در خصوص محدوده قانونی وحریم شهرها نموده وبر اساس آن آراء بسیاری صادرگردیده است اخیراً برخی از شعب دادگاه عمومی و نیز تجدیدنظر یزد در خصوص اراضی واقع در حریم شهرها ملاک تشخیص را 22/6/66 یعنی تاریخ تصویب قانون زمین شهری دانسته و به این استدلال که در قانون صراحتاً به عطف به ماسبق شدن آن تصریح نگردیده ودر خصوص حریم شهرها صراحتاً درقانون زمین شهری به ملاک تشخیص آن اشاره ننموده لذا ملاک تشخیص زمان قانون در نظر گرفته و احکام متعددی بر بایر بودن اراضی که درتاریخ 5/4/58 موات بوده را صادر نموده‌اند لذا با توجه به اینکه تغییر ملاک زمانی تشخیص اراضی واقع در حریم از سال 58 به سال 66 موجب خروج میزان زیادی از اراضی موات از زمره اراضی دولتی می‌گردد خواهشمند است دستور فرمائید موضوع بررسی و نظر مشورتی آن اداره در این خصوص اعلام که آیا با توجه به ذیل ماده 3 قانون زمین شهری که به صورت کلی و ضمن تاکید بر قانون لغو مالکیت ملاک تشخیص را 5/4/58 عنوان نموده ملاک قانونی از نظرسال احیاء اراضی این تاریخ یا 22/6/66.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
«با توجه به مقدمه قانون لغو مالکیت اراضی موات شهری و کیفیت عمران آن مصوب 1358 که ناظر به زمین‌های موات داخل محدوده شهری یا خارج از آن است و با توجه به تعریف حریم در ماده 2 قانون تعاریف محدوده و حریم شهر، روستا و شهرک و نحوه تعیین آنها مصوب 1384»، تاریخ 1358/4/5 که در ماده 3 قانون زمین‌شهری قید شده است، ملاک تشخیص موات از غیرموات است که طبق مقررات ماده 3 قانون زمین شهری، اراضی موات شهری که سابقه عمران واحیاء نداشته، چنانچه بدون مجوز قانونی و از این تاریخ به بعد (1358/4/5) احیاء شده باشد، همچنان در اختیار دولت است، بنابراین، تاریخ 1366/6/22 در خصوص نوع زمین ملاک نیست.