تاریخ نظریه: 1399/01/30
شماره نظریه: 7/98/1643
شماره پرونده: 98-25-1643 ک
استعلام:
در مواردی که محکوم‌علیه به پرداخت دیه در حق شاکی محکوم می‌شود و حسب نظریه پزشکی قانونی در روند اجرای حکم صادره محکوم‌علیه مبتلا به عقب‌ماندگی ذهنی متصل به صغر و ناتوان از اداره امور مهم مالی تشخیص داده شود و در عین حال مجنون نیز نباشد و توانایی تحمل کیفر حبس را نداشته باشد، با توجه به مطالبه دیه توسط شاکی و عدم شناسایی و توقیف اموال از محکوم‌علیه و درخواست شاکی مبنی بر جلب محکوم‌علیه و اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی، نظر به این‌که محکوم‌علیه مالی ندارد و تحمل حبس را نیز فاقد است، در راستای احقاق حق شاکی چه اقدامی می‌توان انجام داد؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
اولا، از آن‌جا که سفیه از مداخله در امور مالی خود ممنوع و فاقد اهلیت قانونی برای پرداخت محکوم‌به است، پرداخت محکوم‌به از اموال محکوم‌علیه (سفیه) بر عهده ولی یا سرپرست قانونی وی است؛ بنابراین ممتنع از پرداخت محسوب نمی‌شود و از این حیث بازداشت سفیه به استناد ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 فاقد موجب قانونی است؛ لذا چنان‌چه محکوم‌علیه فرض سوال که دارای عقب‌ماندگی ذهنی است به تشخیص مرجع رسیدگی‌کننده سفیه تلقی شود، اعمال ماده 3 قانون نحوه اجرای محکومیت‌های مالی مصوب 1394 نسبت به وی قانونا امکان‌پذیر نخواهد بود.
ثانیا، مطابق ماده 466 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، عاقله تنها مکلف به پرداخت دیه خطای محض است که با عنایت به بند «ب» ماده 292 این قانون، جنایت ارتکابی توسط صغیر و مجنون، خطای محض محسوب می‌شود؛ اما جنایت ارتکابی توسط سفیه، خطای محض نیست لذا سفیه از شمول بند «ب» ماده یادشده خارج است. ضمنا ارائه راهکار برای نحوه استیفای حقوق شاکی از شمول وظایف این اداره کل خارج است.