صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/09/08
برگزار شده توسط: استان خراسان جنوبی/ شهر بیرجند
موضوع
استحقاق زوجه در مطالبه تعهدات زوج در سند نکاحیه
پرسش
چنان چه در سند نکاحیه عبارت « مهریه 200 سکه و دو دانگ منزل مسکونی هر زمان که زوج خریداری کند» درج گردد با وصف این که زوج پیش از طلاق اقدام به خرید و سپس فروش یک باب منزل مسکونی کرده باشد آیا زوجه استحقاق مطالبه آن را دارد یا خیر؟
نظر هیئت عالی
تعهد زوج در سند نکاحیه به این که اگر منزل مسکونی خریداری نمود، دو دانگ آن متعلق به زوجه باشد یا دو دانگ منزل مسکونی که در آینده خریداری شد به عنوان مهریه زوجه باشد، یک تعهد صحیح است و با این وصف که زوج الزامی در خریداری مسکن یا انتقال دو دانگ منزل مسکونی به نام زوجه ندارد؛ لیکن هرگاه خریداری شد ملزم به انتقال دو دانگ آن به نام زوجه است، گرچه استقرار مالکیت نسبت به دو دانگ مورد تعهد با تنظیم سند رسمی محقق می‌شود و در صورت عدم انجام تعهد و انتقال دو دانگ ملک مورد خریداری به غیر، زوجه حق مطالبه خسارت عدم انجام تعهد را به ارزش دو دانگ واگذار شده به غیر را از زوج دارد.
نظر اکثریت
با توجه به تعهّد زوج که جزئی از مهریه به شمار می آید، حاکمیت اراده که ماده 10 قانون مدنی گویای آن است، گستره علم حقوق که چنین تعهداتی را می پذیرد و مستفاد از مواد 1079، 1078 و 216 قانون مدنی و این که تعیین چنین مهریه ای در عرف مورد پذیرش است، تعهّد صحیح به نظر می‌رسد. برخی به لحاظ عدم مشخص شدن زمان، موضوع تعهّد را مجهول و باطل تصوّر می نمایند که در این باب باید گفت در مورد مدّت زمان ذکر شده در سوال باید از مبنای قانونی در باب عندالاستطاعه یاد کنیم که تعّهد مالی را علی رغم معلوم نبودن زمان استطاعت مورد پذیرش قرار می دهد. لذا تعهّد صحیح و با خرید ملک مسکونی توسط زوج الف: حق برای زوجه نسبت به دو دانگ ایجاد می‌شود حال اگر ملک به دیگری منتقل شده باشد و ایادی متعدّد دخیل در موضوع قرار گیرند و ابطال قرارداد انتقال موجبات تضییع حقوق دیگران را دربرگیرد باید در حکم تلف دانست و زوجه مستحق بهای دو دانگ باشد. ب: زوجه حق ابطال قرارداد انتقال را دارد.
نظر اقلیت
سند نکاحیه در باب دو دانگ منزل مسکونی از شرطی صحبت می کند که زمان اداء مشخص نمی‌باشد، این شرط مجهول و باطل است لکن اثری بر عقد نکاح ندارد. مواد 1081، 1083، 1085، 1087 و 1100 از قانون مدنی موید این مطلب است و با باطل بودن، دو نظر حاکم است. برخی زوجه را مستحق اجرت المثل نسبت به دو دانگ می دانند و برخی نظر به عدم تعلّق اجرت المثل و قائل به همان سکه های تعیینی می‌باشند.