تاریخ نظریه: 1399/06/10
شماره نظریه: 7/99/608
شماره پرونده: 99-186/2-608ک
استعلام:
هر گاه در جنایت عمدی صدماتی مانند حارصه، دامیه، خردشدگی استخوان که امکان قصاص وجود ندارد ایجاد شود و متهم فوت کند و مال و اموالی جهت استیفای دیه از محل آن نداشته باشد، آیا امکان پرداخت دیه از بیت المال وجود دارد؟ با توجه به این‌که به نظر می‌رسد ماده 435 قانون مجازات اسلامی که ذیل فصل قصاص آمده است ،ناظر بر جنایاتی است که قصاص در آن‌ها ثابت است و در ماده 476 قانون مذکور که ذیل فصل دیات آمده، اجازه پرداخت از بیت‌المال داده نشده و آن را تابع سایر دیون متوفی دانسته است.
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
بر اساس اطلاق ماده 435 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، هر گاه در جنایت عمدی صرف‌نظر از این‌که قابلیت قصاص باشد یا خیر، به علت مرگ یا فرار مرتکب، دسترسی به وی ممکن نباشد، با درخواست صاحب حق، دیه جنایت از اموال مرتکب؛ و در صورت نبودن مال برای مرتکب، دیه از عاقله گرفته می‌شود و در صورت نبود عاقله یا عدم دسترسی به آن‌ها یا عدم تمکن عاقله، دیه از بیت‌المال پرداخت می‌شود. (ضمناً رأی وحدت رویه شماره 790 مورخ 1399/4/10 حکم پرداخت دیه جنایت مادون نفس از بیت‌المال را مشخص کرده است).