صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1383/12/07
برگزار شده توسط: استان بوشهر/ شهر دشتی
موضوع
موارد و آثار قرار سقوط دعوا در آیین دادرسی مدنی و قانون ثبت اسناد و املاک
پرسش
در چه مواردی دادگاه مبادرت به صدور قرار سقوط دعوا می کند؟ آیا این قرار از اعتبار امر مختومه برخوردار است یا برخلاف قرارهایی که مختومه کننده پرونده ها می‌باشند فاقد این خصیصه است؟
نظر هیئت عالی
دادگاه در موارد زیر پس از احراز شرایط لازم قرار سقوط دعوا صادر می کند:
الف) مطابق بند (ج) ماده 107 قانون آیین دادرسی دادگاه ها در امور مدنی:« چنان چه خواهان پس از ختم مذاکرات دعوای خود را مسترد کند و خوانده راضی باشد و یا خواهان از دعوای خود به کلی صرف نظر کند، دادگاه قرار سقوط دعوا را صادر خواهد کرد.»
ب) در موارد مندرج در ماده 18 و 18 مکررّ و تبصره ذیل آن از قانون ثبت اسناد و املاک متذکر می‌شود:«آن چه که در مواد 256 و 259 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در خصو ص عدم تهیه وسایل اجرای قرار یا عدم ایداع حق الزحمه کارشناس پیش بینی شده در شرایطی که دادگاه نتواند انشای رأی کند، قرار ابطال دادخواست مرحله بدوی و قرار توقف دادرسی در مرحله تجدیدنظر است که فاقد آثار مترتب به قرار سقوط دعواست زیرا با صدور قرار سقوط دعوا و قطعیت آن، موضوع از اعتبار امر مختوم برخوردارخواهد بود.»
نظر اتفاقی
در موارد ذیل دادگاه قرار سقوط دعوا صادر می کند:
1. بند (ج) م اده 107 قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه های عمومی و انقلاب: زمانی که خواهان دعوای خود را به طور کلی مسترد می کند اعم از اینکه استرداد کلی مسبوق به عدم رضایت خوانده باشد یا اینکه خوانده در این خصوص نفیاً و اثباتاً اظهارنظر نکرده یا خوانده راضی باشد.
2. ماده 18 و 18 مکرر قانون ثبت:« چنان چه خواهان پرونده (معترض ثبت) در مدت شصت روز دعوای خود را تعقیب نکرد (مسکوت گذاشت)، بنا بر تقاضا ی خوانده دادگاه مکلف است قرار سقوط دعوا صادر کند.»
3. بند (1) ماده 18 مکرر قانون ثبت:» چنان چه خواهان (معترض ثبت) فوت کند، دادگاه مراتب را به دادستان محل ابلاغ و در صورت وجود وارث محجور نسبت به نصب قیم و تعقیب دعوا اقدام می کند. علاوه بر این موضوع سه دفعه م توالی در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار و در روزنامه محلی آگهی می کند چنان چه پس از نود روز از تاریخ انتشار آگهی، دعوا تعقیب نشود قرار سقوط دعوا صادر می‌شود.»
4. براساس بند (2) ماده مذکور:« چنان چه بعضی از وراث شناخته شوند و بعضی دیگر نیز شناخته نشوند، اگر وراث شناخته شده با صدور اخطاریه دعوای را مسکوت گذارند مانند مورد قبل قرار سقوط دعوا صادر می‌شود.»
5. به موجب تبصره ذیل ماده فوق الذکر:« هرگاه دعوا از طرف یکی از وارث تعقیب شود و دلیل مثبت وراثت را پیوست نکند، چنان چه دادخواست فاقد شرایط باشد به متقاضی اخطار می‌شود ظرف مدت پنج روز از تاریخ ابلاغ، دادخواست خود را تکمیل کند، در صورت عدم تکمیل و انقضای مدت مقرر در بند (1) ماده مرقوم دادگاه قرار سقوط دعوا صادر می کند.»
6. اگر پرونده در مرحله تجدیدنظر باشد و خواهان وسیله اجرای قرار را فراهم نکند مستندا به قسمت اخیر ماده 256 قانون آیین دادرسی مدنی قرار سقوط دعوا صادر می‌شود.
7. با توجه به قسمت اخیر ماده 259 قانون آیین دادرسی مدنی: چنان چه در مرحله تجدیدنظر در موعد مقرر، تجدیدنظر خواه دستمزد کارشناس را تودیع نکند، دادگاه قرار سقوط دعوا صادر می کند.» قرارهای سقوط دعوا اعتبار امر مختومه دارد و با سایر قرارهای نهایی تفاوت دارد چون اصولا قرار سقوط دعوا معمولاً پس از ختم مذاکرات و در زمانی که پرونده معد صدور رأی است صادر می‌شود نباید خواهان حق طرح تقدیم دادخواست مجدد داشته باشد.
8. استثنایی هم هست و آن در مورد دادخواست به خواسته تخلیه است مثلاً اگر دادخواست به خواسته تخلیه به لحاظ نیاز شخصی داده شده باشد و خواهان وفق بند (ج) ماده 107 دعوای خود ر ا مسترد می کند و قرار سقوط دعوا صادر شود دیگر همان خواهان به همان جهت، نمی تواند آن دعوا را مطرح کند ولی به لحاظ و جهت دیگر مثل انتقال به غیر یا عدم پرداخت اجور معوقه می‌تواند همان دعوا را مطرح کند.
مواردی که مقنن به صدور قرار سقوط دعوا تصریح کرده همانند بند (ج) ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی قرار سقوط دعوا صادر می‌شود و این قرار دارای اعتبار امر مختومه است.