صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/10/03
برگزار شده توسط: استان سمنان/ شهر سمنان
موضوع
فوت محکوم علیه قبل از طرح دعوا و اجرای حکم صادر شده علیه متوفی یا وراث
پرسش
در صورتی که حکمی علیه شخصی صادر و ابلاغ آن با نشر آگهی انجام و متعاقب قطعیت آن اجراییه نیز صادر شود در مرحله اجرا با استعلام از اداره ثبت احوال مشخص شود که محکوم علیه اصلاً قبل از طرح دعوا فوت شده است؛ حال، آیا در این صورت اجرای احکام می‌تواند چنین حکمی را علیه وراث محکوم علیه به اجرا در آورد و آیا وراث حق واخواهی به این رای را دارند؟
نظر هیئت عالی
با توجه به این که وراث قائم مقام متوفی هستند، صدور برگ اجرائیه و عملیات اجرائی علیه وراث صادر و ادامه می یابد و مادامی که رأی صادر شده به طرق قانونی (عادی یا فوق العاده) نقض یا اجرای آن متوقف نشده باشد، قابلیت اجرائی دارد.
نظر اکثریت
چون خواهان تکلیف داشته است مطابق ملاک ماده 105 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی دعوا را به طرفیت وراث متوفی مطرح کند اما این موضوع رعایت نشده است و فرد متوفی اساساً نمی توانست از خود دفاع کند؛ بنابراین رایی که بدون رعایت این تکلیف صادر شده است علیه متوفی و وراث او قابل اجرا نیست و با اعلام خلاف بین شرع توسط قاضی اجرا یا دادرس دادگاه، بایستی رای صادر شده به طریق فوق العاده نقض شود.
نظر اقلیت
با توجه به ماده 2 قانون اجرای احکام مدنی و این که جلوی اجرای هیچ حکمی از دادگاه را نباید گرفت و اصل نیز بر قابل اجرا بودن آرای محاکم است حتی در صورتی که رایی خلاف مقررات باشد قانونگذار برای عدم اجرای این آرا نقض آنها را به طرق فوق العاده پیش بینی کرده است و مصداق بارز خلاف قانون بودن رای دادگاه، موضوع بند 4 ماده 426 قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور مدنی است؛ بنابراین حتی در این فرض که هیچ تردیدی در خلاف قانون بودن حکم دوم وجود ندارد، اما تا زمانی که این رای نقض نشده قابل اجرا خواهد بود؛ بنابراین اجرای احکام نمی تواند به عذر خلاف قانون بودن رای از اجرای آن خودداری کند و قاضی اجرای احکام یا دادرس دادگاه در مورد این رای مطابق ماده 477 قانون آیین دادرسی کیفری اعلام خلاف بین شرع کند تا به طریق پیش بینی شده این رای نقض شود اما تا زمانی که این رای نقض نشود؛ نمی توان از اجرای آن خودداری کرد، اما اگر اجراییه علیه متوفی صادر شده باشد مطابق ماده 11 قانون اجرای احکام مدنی بایستی اجراییه ابطال و یا اصلاح شده و اجراییه مجددا علیه وراث متوفی صادر شود.