صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1397/06/22
برگزار شده توسط: استان اردبیل/ شهر بیله سوار
موضوع
بررسی لزوم صدور اجراییه برای حکم تمکین زوجه
پرسش
آیا صدور اجرائیه برای حکم تمکین زوجه الزامی است؟
نظر هیئت عالی
هر حکمی که به موجب آن محکوم‌علیه موظف شده اقدامی را به موجب آن انجام دهد، حکم اجرایی بوده و مستلزم صدور اجراییه است؛ بنابراین حکم تمکین زوجه از احکام اجرایی است و نیاز به صدور اجراییه است؛ گرچه پس از صدور آن اجرای احکام مدنی، اقدامات اجرایی خاصی انجام نمی‌دهد؛ لیکن در صورتی که زوجه طوعاً اقدام به اجرای حکم ننماید، آثاری بر آن بار می‌شود از جمله اینکه زوجه استحقاق دریافت نفقه را نخواهد داشت و برای زوج نیز حق ازدواج مجدد حاصل می‌شود.
نظر اکثریت
صدور اجرائیه لازم است.
استدلال: 1- هرچند از اداره حقوقی چندین نظریه مشورتی متعارض صادر شده است لیکن اداره مذکور در آخرین نظریه مشورتی خود به شماره 5031/7 -1384/7/16اعلام نموده است حکم به تمکین زوجه از احکام اعلامی نیست لیکن از نظر اجرا اگر زن حاضر به اجرای حکم نشود جز عدم استحقاق مشارالیها به نفقه اثر دیگری بر حکم الزام به تمکین مترتب نیست.
2- در خصوص موضوع مطروحه سه نظریه مطرح شده است که غالباً صدور اجرائیه را لازم می‌دانند و در نحوه اجرای آن، تنظیم صورتجلسه را بر عدم تمکین زوجه از حکم کافی می‌دانند.
3- رویه قضایی نیز قول به لزوم صدور اجرائیه است.
4- در ماده 4 قانون اجرای احکام مدنی اجرای بطور مطلق ذکر شده است که در آن صدور اجرائیه لازم است پس در کل دو مورد استثناء شده است که یکی از موارد آن حکم اعلامی است پس اصل بر لزوم صدور اجرائیه است مگر اینکه قانونگذار استثناء کرده باشد و در مواردی که شک می‌کنیم آیا صدور اجرائیه لازم است (مثل سوال حاضر) به اصل کلی که لزوم صدور اجرائیه است رجوع می‌کنیم.
5- بار کردن آثار نشوز بر زوجه نیازمند احراز امتناع ولی از اجرای حکم دادگاه است و با عدم صدور اجرائیه زوجه نمی‌تواند آمادگی خود را برای تمکین اثبات کند.
نظر اقلیت
صدور اجرائیه ضرورت ندارد چون حکم تمکین اعلامی می‌باشد.
استدلال: چنانچه قائل شویم که حکم تمکین جنبه اجرایی دارد، در صورت عدم تمکین زوجه طبق تبصره ماده 47 قانون اجرای احکام مدنی باید مطابق ماده 729 قانون آئین دادرسی مدنی سابق در مواردی که موضوع تعهد عملی است که انجام آن جز به وسیله شخص متعهد ممکن نیست دادگاه به درخواست متعهدله در حکم راجع به اصل دعوی یا پس از صدور حکم، مدت و مبلغی را معین نماید که اگر محکوم‌علیه مرلول حکم قطعی را در آن مدت اجرا نکند مبلغ مزبور را برای هروز تاخیر به محکوم‌له بپردازد. جناب آقای دکتر کاتوزیان نیز جریمه تاخیر عدم اجرای حکم تمکین را در مورد تمکین عام مطرح نموده‌اند با توجه به مطلب فوق حکمی که امکان اجرا از طرف اجرای احکام ندارد (تمکین خاص) دادگاه نباید چنین حکمی را صادر کند و باید قرار صادر شود، بلکه زوج باید طی دادخواستی اعلام نشوز زوجه را از دادگاه بخواهد.