بررسی اعطای آزادی مشروط در موارد حبس بدل از جزای نقدی

صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1398/02/26
برگزار شده توسط: استان گلستان/ شهر گرگان

موضوع

بررسی اعطای آزادی مشروط در موارد حبس بدل از جزای نقدی

پرسش

آیا مجازات حبس عوض از جزای نقدی در جرائمی که جزای نقدی آن قابل تقسیط نمی‌باشد؛ (مثل جرائم موضوع قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز) مشمول مقررات آزادی مشروط می‌گردد ؟

نظر هیئت عالی

با توجه به نظریه مشورتی شماره 7/98/152 مورخ 1398/5/28 به شرح زیر بند یک نظریه مزبور مورد تایید است؛ مقنن آزادی مشروط را منحصراً برای شخصی در نظر گرفته است که به حبس به عنوان مجازات اصلی محکوم شده باشد، نه محکومان به سایر مجازات‌ها. بنابراین کسی که به موجب حکم قطعی دادگاه کیفری به جزای نقدی محکوم شود و آن را نپردازد و مال هم از او به دست نیاید و بازداشت شود از شمول مقررات آزادی مشروط خارج است.

نظر اکثریت

مطابق ماده 58 ق.م.ا کسانی می‌توانند از آزادی مشروط استفاده کنند که به مجازات حبس محکوم شده باشند و مجازات حبس از نوع تعزیری می‌باشد که در این صورت مجازات‌های دیگری مانند جزای نقدی و شلاق مجازات‌های تکمیلی مانند اقامت اجباری در مکان معین مشمول آزادی مشروط نخواهد بود. با استفاده از قید تعزیری حبس‌های دیگر از شمول این ماده خارج می‌شود و بر این اساس، حبس‌های ذیل مشمول مقررات آزادی مشروط قرار نمی‌گیرند.
الف: مجازات حبس کسانی که به دلیل رعایت نکردن مفاد حکم مجازات تکمیلی مانند تبعید، محکومیت آن‌ها به حبس تبدیل یافته است (ماده 24 قانون مجازات اسلامی.)
ب: مجازات حبس حدی (ماده 278 قانون مجازات اسلامی.)
ج: مجازات حبس (بازداشت) کسانی که موجب حکم قطعی دادگاه به پرداخت جزای نقدی محکوم شده‌اند و آن را نمی‌پردازند و یا مالی از آن‌ها بدست نمی‌آید و سرانجام بازداشت می‌شوند (ماده 529 ق.آ.د.ک)
پس همان طوری که گفته شد ماده 58 قانون مجازات اسلامی از عنوان حبس تعزیری استفاده کرده و لذا آزادی مشروط مشمول حبس بدل از جزای نقدی نمی‌باشد، همان طوری که این مقرره مشمول حبس حدی و یا حبس تکمیلی نمی‌گردد.

نظر اقلیت

نظر به اینکه فردی که به جهت عجز از پرداخت جزای نقدی بازداشت می‌شود و در هر صورت جزای نقدی وی به مجازات حبس تبدیل می‌شود، پس محکومیت حبس متهم ممتنع از پرداخت جزای نقدی به حکم قانون می‌باشد. قاضی که به جهت عجز از پرداخت جزای نقدی دستور حبس متهم را می‌دهد قاضی صلاحیت‌دار می‌باشد که دستور بازداشت متهم را صادر می‌نماید و این دستور قاضی صلاحیت‌دار، حکم به معنای اعم می‌باشد. در نتیجه؛ دستور بازداشت بدل از جزای نقدی نوعی حکم است؛ لذا؛ بنا به مراتب اعلامی و اینکه به استناد ماده 29 قانون مجازات اسلامی و 529 قانون آیین دادرسی کیفری و یا ماده 60 قانون مبارزه قاچاق کالا و ارز در مواردی که جزای نقدی به حبس تبدیل می‌گردد می‌توان از نهاد آزادی مشروط استفاده کرد؛ ضمناً تفسیر به نفع متهم هم موید این استدلال است.