صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1401/02/21
برگزار شده توسط: استان فارس/ شهر شیراز
موضوع
توصیف مجرمانه تولید و توزیع مشروبات الکلی به طور گسترده
پرسش
شخصی در یک کارگاه اقدام به تولید مشروبات الکلی به میزان زیاد نموده است که در بازرسی انجام شده از کارگاه مورد نظر، مقدار تقریبی 20 هزار لیتر مشروب الکلی کشف و متهم نیز دستگیر شده است. با توجه به اینکه نام‌برده به صورت گسترده اقدام به تولید و توزیع مشروبات الکلی می‌کرده است، آیا به جز اتهام ساخت و نگهداری مشروبات الکلی، اتهام فراهم نمودن موجبات فساد موضوع ماده 639 قانون مجازات اسلامی - کتاب پنجم «تعزیرات» و یا افساد فی‌الارض موضوع ماده 286 قانون مجازات اسلامی هم به ایشان منتسب می‌باشد؟
نظر هیات عالی
با توجه به حصری بودن جرایم مذکور در ماده 286 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 و خروج جرم موضوع فرض پرسش از جرایم احصایی، عنوان جرایم ارتکابی توسط متهم مصداق ساخت و نگهداری مشروبات الکلی می‌باشد که با لحاظ قوانین حاکم نظیر ماده 702 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب 1392 تعیین مجازات خواهد شد.
نظر اکثریت
عنوان اتهامی جرایم ارتکابی توسط متهم صرفاً ساخت و نگهداری مشروبات الکلی می‌باشد و رفتار وی با عناوین اتهامی فراهم نمودن موجبات فساد و یا افساد فی‌الارض مطابقت ندارد؛ چراکه عنوان اتهامی فراهم نمودن موجبات فساد و فحشا در ماده 639 قانون مجازات اسلامی - کتاب پنجم «تعزیرات» در ذیل فصل جرایم ضد عفت و اخلاق عمومی ذکر شده است و ناظر به جرایم منافی عفت از جمله جرایم جنسی و ناموسی است و شامل سایر مصادیق فساد نمی‌شود. نظریه مشورتی شماره 684/1400/7 اداره کل حقوقی قوه قضاییه به تاریخ 1400/11/11 نیز موید این نظر می‌باشد. باید توجه داشت که صرف شدت عمل مجرمانه نمی‌تواند تغییر دهنده عنوان اتهامی باشد و با توجه به اینکه قاضی مسئول اجرای قانون است نه مسئول تامین امنیت، بنابراین تصمیمات مقام قضایی باید منطبق با قانون باشد و به صرف آن که اتهامی ممکن است مخل نظم و امنیت عمومی باشد نمی‌توان عنوان مجرمانه را تغییر داد. در پاسخ به این نظر که گفته شده است بین کلمه فساد و فحشا حرف «یا» قرار گرفته است باید گفت: حرف «یا» مذکور در ماده 639 در واقع «یا» مشابهت می‌باشد و «یا» وصل نیست؛ بنابراین منظور از ماده 639 قانون مذکور فراهم نمودن موجبات فحشا به معنی جرائم جنسی و ناموسی و منافی عفت می‌باشد. از طرف دیگر در فرض مذکور متهم صرفاً اقدام به تولید مشروبات الکلی نموده است و مشروبات موردنظر توزیع و پخش نشده است، پس تحقق فساد در فرض مذکور محرز نمی‌باشد.
نظر اقلیت
با توجه به اینکه میزان مشروبات الکلی تولید شده میزان زیادی می‌باشد و توضیح این میزان از مشروبات الکلی موجب اشاعه فساد در جامعه اسلامی و به انحراف کشیدن و فساد اخلاقی و اجتماعی جوانان و نوجوانان منجر خواهد شد و از طرف دیگر با توجه به اینکه توزیع مشروبات الکلی موردنظر و تولید آن به صورت گسترده بوده است، بنابراین با تحقق سایر شرایط مذکور در ماده 286 قانون مجازات اسلامی، موضوع می‌تواند از مصادیق افساد فی‌الارض باشد و رفتار ارتکابی متهم منطبق با ماده مذکور می‌باشد. البته رفتار متهم منطبق با عنوان مجرمانه مذکور در ماده 639 قانون مجازات اسلامی - کتاب پنجم «تعزیرات» نمی‌باشد.
نظر ابرازی
با توجه به اینکه در ماده 639 قانون مجازات اسلامی کتاب پنجم تعزیرات به موضوع فراهم نمودن موجبات فساد در کنار فراهم نمودن موجبات فحشا اشاره شده است، بنابراین فرض قانون‌گذار آن است که فراهم نمودن موجبات فساد در جامعه نیز می‌تواند از مصادیق ماده مذکور باشد و نیاز نیست که الزاماً جرایم ارتکابی از نوع جرایم منافی عفت یا جرایم جنسی باشد و اینکه این ماده ذیل فصل جرایم منافی عفت و اخلاق عمومی ذکر شده است، باعث نمی‌شود که از متن ماده موردنظر صرف‌نظر کنیم و موارد فراهم نمودن موجبات فساد را از دایره شمول این ماده خارج کنیم. کما اینکه در ماده مذکور بین فساد و فحشا کلمه «یا» قرار گرفته است و در واقع بدین معناست که تحقق جرم پیش‌بینی شده در ماده از طریق اشاعه سایر اقسام فساد نیز میسر می‌گردد. نظریه مشورتی شماره 484/94/7 اداره کل حقوقی قوه قضاییه به تاریخ 1394/02/27 نیز موید این نظر می‌باشد.