صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1386/07/10
برگزار شده توسط: استان قم/
موضوع
تعیین وصی دیگر از سوی وصی اول
پرسش
پدری فرزند ارشد خود را وصی قرار داده تا از محل ثلث، پنج عمل خاص، انجام دهد. وصی نسبت به سه مورد به وصیت عمل کرده و نسبت به دو مورد دیگر به فرزند خود وصیت کرده که او، آن دو مورد را انجام دهد. اکنون پس از فوت وصی اول، فرزندان موصی اول، اقدام وصی اول را مبنی‌بر وصی قراردادن فرزند خود قبول نداشته و مدعی هستند که وی حق تعیین وصی نداشته است. وصی دوم هم دعوایی تحت عنوان اثبات وصایت نسبت به اموال جد خود به طرفیت عموها و عمه‌هایش تقدیم نموده است. آیا وصی اول شرعاً و قانوناً حق تعیین وصی را برای انجام بقیه وصایای پدر خود داشته است؟ (در ضمن در وصیت‌نامه، در مورد این موضوع که وصی اول حق تعیین وصی دارد یا خیر، مطلبی قید نشده است)
نظر هیئت عالی
در سوال مطروحه گفته شده، پدری فرزند ارشد خود را برای انجام اموری پس از فوتش وصی قرار داده است. وصی در زمان حیاتش نمی‌تواند کلیه امور مشخص شده در وصیت عهدی را انجام دهد و دو مورد از وصیت اجرا نمی‌شود. در صورتی‌که پدر در وصیت‌نامه به وصی اجازه داده باشد، وی می‌تواند شخصی را به عنوان وصی برای انجام امور معوقه تعیین کند والّا حتی در صورت سکوت از مفهوم مخالف ماده 1190 قانون مدنی، چنین حقی ندارد و وصایت او با مرگش خاتمه یافته است.
نظر اتفاقی
با عنایت به این‌که وصایت همچون ولایت و تولیت یک منصب محسوب می‌گردد و در تعیین وصی علاوه بر انجام امور مربوط به وصایت، خصوصیات شخص وصی هم مدنظر است. بنابراین، وصی حق تعیین وصی را برای بعد از فوت خود ندارد و از وحدت ملاک مواد 83، 1190 و 672 قانون مدنی هم این موضوع قابل استنباط است. البته در صورتی‌که حق ایصا به وصی تفویض شده باشد، او می‌تواند برای بعد از فوت خود وصی تعیین کند. اما اگر چنین تفویضی صورت نگرفته باشد، حق تعیین وصی ندارد. در هر حال وصی می‌تواند برای اجرای وظایفی که بر عهده دارد (و مباشرت وی در اجرا شرط نیست) وکیل بگیرد و استنباط فوق در مجموع، موافق نظر حضرت امام خمینی (ره) در تحریرالوسیله مسئله 47 و 50 نیز می‌باشد.