تاریخ نظریه: 1399/03/06
شماره نظریه: 7/99/265
شماره پرونده: 99-168-265 ک
استعلام:
شخص «الف» متهم است به مشارکت در ایراد صدمه بدنی عمدی به همراه شخص ناشناسی که شاکی در مورد شخص ناشناس رضایت داده و در دادسرا قرار موقوفی تعقیب وی صادر شده پس از صدور کیفرخواست و اخذ اظهارات شاکی دادگاه صدمات وارده به شاکی را منتسب به شخص ناشناس دانسته نه متهم ولی در مورد فعل ارتکابی وی را طبق ماده 280 قانون آیین دادرسی کیفری ایراد ضرب بدون اثر موضوع ماده 567 قانون مجازات اسلامی تشخیص داده لذا برای وی مجازات شلاق تعیین نموده شاکی به رای اعتراض کرده دادگاه تجدیدنظر بیان نموده دادگاه حتما باید در مورد دیه صدمات وارده اظهار نظر ماهوی نماید. 1- آیا نظر دادگاه تجدیدنظر صحیح است؟
2- طبق ماده 280 قانون آیین دادرسی کیفری زمانی که دادگاه عنوان صحیح قانونی اتهامی را احراز نمود که با عنوان مندرج در کیفرخواست تفاوت دارد آیا مکلف است در مورد اتهام مندرج در کیفرخواست نیز اظهارنظر نماید؟
3- در مواردی که نظر دادگاه تجدیدنظر مخالف صریح قانون باشد آیا محاکم بدوی ملزم به تبعیت از این دستور غیر قانونی می‌باشند یا باید مراتب را به رئیس دادگستری جهت تعیین تکلیف اعلام نمایند؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه:
- اظهارنظر راجع به صحت یا سقم آراء مراجع قضایی (در فرض استعلام دادگاه تجدیدنظر) از حیطه وظایف این اداره کل خارج است. چرا که سوال به نحو مطرح شده، با عنایت به ذکر جزئیات واقعی پرونده، موردی و ناظر به مصداق یا پرونده خاص است و با توجه به ماده 3 دستورالعمل نحوه استعلام حقوقی و پاسخ به آن در قوه‌قضاییه مصوب 1398/9/19 این اداره کل از پاسخ‌گویی به سوال‌های مصداقی یا مربوط به پرونده خاص معذور است. تشخیص مصداق بر عهده مرجع رسیدگی کننده است.
2- اولاً، مطابق ماده 280 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، عنوان اتهامی که در کیفرخواست ذکر می‌شود مانع تعیین عنوان صحیح قانونی توسط دادگاه نیست و این امر به معنای خروج دادگاه از مفاد کیفرخواست نمی‌باشد؛ زیرا آنچه در کیفرخواست دادستان مد نظر است، تقاضای تعیین مجازات برای رفتاریست که از سوی متهم ارتکاب یافته و واجد عنوان مجرمانه است و نه صرفاً عنوان یا عناوین مجرمانه مذکور در کیفرخواست؛ بنابراین در فرض مطروحه، دادگاه موظف است با تطبیق رفتار مجرمانه با قانون، عنوان صحیح آن را مشخص و بر اساس آن حکم مقتضی صادر کند. ثانیاً، نظر به اینکه تشخیص عنوان اتهامی و تطبیق رفتار مجرمانه با مواد قانونی از وظایف خاص مراجع قضایی است، دادگاه تکلیفی به اظهارنظر در خصوص عنوان یا عناوین مطرح شده در کیفرخواست ندارد، زیرا دادگاه صرفاً باید رفتار مجرمانه را مورد ممیزی قرار داده و پس از انجام تحقیقات و رسیدگی، به تشخیص خود، عنوان مجرمانه صحیح را تعیین کند و اظهار نظر در خصوص عنوان یا سایر عناوین مذکور در کیفرخواست راجع به رفتار واحد ضرورتی ندارد.
3- با عنایت به ضرورت «تبعیت دادگاه تالی از تصمیم دادگاه عالی» دادگاه نخستین مکلف به اقدام بر اساس تصمیم دادگاه تجدیدنظر است