صورتجلسه نشست قضایی
تاریخ برگزاری: 1387/10/03
برگزار شده توسط: استان مازندران/ شهر قائم شهر
موضوع
اعتراض مادر مقتولین به درج نام همسرش که فرزندان خود را به قتل رسانده در گواهی انحصار وراثت
پرسش
شخصی فرزندان خود را به قتل می‌رساند و همسر این شخص که مادر مقتولین بوده است از دادگاه درخواست صدور گواهی انحصار وراثت می‌کند. گواهانی که برای شهادت در دادگاه حضور یافته بودند ضمن این‌که گواهی دادند که متقاضی به عنوان ورثه متوفیان می‌باشد، اعلام کرده‌اند که پدر مقتولین نیز جزو ورثه می‌باشد و دادگاه در گواهی انحصار وراثت اسامی والدین را به عنوان ورثه اعلام نموده است. مادر مقتولین که به عنوان متقاضی گواهی انحصار وراثت نیز بوده است تقاضای حذف اسم پدر مقتولین را که قاتل فرزندانش بوده از گواهی انحصار وراثت نموده است. با توجه به این‌که قاتل بودن پدر در دادخواست تقدیمی خواهان به دادگاه اعلام شده است و همچنین قاتل، پدر مقتولین می‌باشد و قصاص نمی‌شود، آیا درخواست متقاضی (مادر مقتولین) مبنی‌بر حذف اسم شوهرش از اسامی ورثه، قابلیت پذیرش دارد؟ آیا پدر از ارث محروم می‌شود؟ در صورت مثبت بودن پاسخ مرجع آن کجا است و به چه طریقی باید عمل شود؟
نظر هیئت عالی
اولاً: برابر ماده 880 قانون مدنی که قتل از موانع ارث اعلام شده است، پدری که عمداً فرزندش را به قتل رسانیده از ارث محروم است. ثانیاً: ادعای مفروض در سوال، دعوای مستقلی است که به طرفیت ذی‌نفع (پدر مقتولین) به نحو تراضی مطرح می‌شود که لازم است با رعایت کلیه اصول و قواعد آیین دادرسی مربوط از حیث نحوه طرح دعوا، ترتیب رسیدگی و صلاحیت‌ها در محکمه صالح به خواسته اعتراض به صدور گواهی حصر وراثت، مطرح شده و نسبت به آن رأی صادر شود. بدیهی است این رأی قابلیت واخواهی و تجدیدنظرخواهی حسب مورد را خواهد داشت. ثالثاً: همان‌طور که در بند قبلی توضیح داده شد، این موضوع دعوای غیرمالی مستقلی جدای از درخواست گواهی حصر وراثت است؛ لذا از صلاحیت‌های شورای حل اختلاف خارج بوده و طرح دعوا در دادگاه عمومی آخرین اقامتگاه متوفیٰ مطرح می‌شود و رأی دادگاه پس از اثبات ادعا، حذف نام پدر از گواهی حصر وراثت صادره به لحاظ قاتل شناخته شدن خواهد بود.
نظر اتفاقی
با توجه به این‌که ماده 880 قانون مدنی قتل را از موانع ارث اعلام کرده است و عبارت ماده عام می‌باشد و پدر از منطوق ماده خارج نشده است؛ در صورتی‌که شخصی فرزند خودش را عمداً به قتل رساند از ارث محروم می‌شود هر چند که قصاص نمی‌شود و چون برای تقسیم ترکه نیاز به صدور گواهی انحصار وراثت می‌باشد و در گواهی انحصار وراثت صادر شده اسم پدر به عنوان ورثه اعلام شده است؛ لذا نقص قانونی در این گواهی وجود دارد و دادگاهی که گواهی انحصار وراثت صادر کرده است باید در آن توضیحاً اعلام می‌کرد: «با توجه به این‌که پدر قاتل فرزندانش بوده است از ارث محروم می‌شود».
این گواهی قابل تصحیح توسط دادگاه صادرکننده گواهی می‌باشد و این رأی دادگاه که گواهی انحصار وراثت را تصحیح نموده است، قابل اعتراض در دادگاه تجدیدنظر استان می‌باشد.